Duża paka definicji z psychologii

Motywacja wewnętrzna

angażowanie się w jakieś działanie, ponieważ sprawia nam ono przyjemność bądź wzbudza nasze zainteresowanie, a nie wskutek zewnętrznych nacisków lub dla zewnętrznych korzyści.

Motywacja zewnętrzna

angażowanie się w jakieś działanie skutek zewnętrznych nacisków lub dla zewnętrznych korzyści, a nie dlatego, że wykonywanie zadania sprawia nam przyjemność bądź wzbudza nasze zainteresowanie.

Efekt nadmiernego uzasadnienia

zjawisko polegające na spostrzeganiu swojego działania jako wywołanego przekonującymi czynnikami zewnętrznymi i niedocenianiu wagi czynników wewnętrznych.

Błędne określenie przyczyn pobudzenia

przypisanie własnego pobudzenia niewłaściwemu źródłu, czego konsekwencją jest fałszywa bądź nadmiernie silna emocja.

Schematy Ja

oparte na naszych przeszłych doświadczeniach zorganizowanie struktury wiedzy o nas samych, które pomagają nam zrozumieć, wyjaśnić i przewidzieć własne zachowanie.

Pamięć autobiograficzna

treści pamięciowe dotyczące własnych myśli, uczuć i zachowań w przeszłości.

Teoria porównań społecznych

koncepcja, zgodnie z którą poznajemy swoje własne zdolności i postawy poprzez porównywanie się z innymi ludźmi.

Porównania społeczne w górę

porównywanie siebie z ludźmi, którzy lokują się wyżej niż my w zakresie jakiejś zdolności czy cechy, mające na celu określenie standardu doskonałości.

Porównania społeczne w dół

porównywanie siebie z ludźmi, którzy lokują się niżej w zakresie jakiejś zdolności czy cechy, mające na celu uzyskanie poczucia większego zadowolenia z siebie.

Kierowanie wrażeniem

świadome bądź nieświadome aranżowanie starannie skonstruowanej prezentacji Ja, która wytworzy u innych określone wrażenie, zgodne z naszymi celami czy potrzebami w interakcji społecznej.

Ingracjacja

proces polegający na tym, że ludzie schlebiają jakiejś osobie, częso wyższym statusie, wychwalają ją i w ogóle próbują wzbudzić w niej sympatię do siebie.

Promowanie siebie

proces polegający na tym, że ludzie próbują wywrzeć pozytywne wrażenie na innych, opisując własne talenty i manifestując swoją wiedzę.

Kreowanie usprawiedliwień dla możliwej porażki

tworzenie utrudnień i wymyślanie usprawiedliwień dla samego siebie, żeby w wypadku niepowodzenia dysponować gotowym wytłumaczeniem.

Konformizm

zmiana w zachowaniu na skutek rzeczywistego lub wyimaginowanego wpływu innych ludzi.

Informacyjny wpływ społeczny

wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu, ponieważ spostrzegamy te osoby jako źródło informacji, dające wskazówki dla naszego zachowania; dostosowujemy się, ponieważ wierzymy, że cudza interpretacja niejasnej sytuacji jest bardziej poprawna n

Publiczny konformizm

dostosowanie się publiczne do zachowania innych ludzi, bez konieczności wiary w to, co robimy lub mówimy.

Indukowanie

szybkie rozprzestrzenianie się emocji lub zachowań w tłumie.

Psychoza tłumu

pojawienie się w grupie ludzi podobnych fizycznych symptomów bez znanej fizycznej przyczyny.

Normatywny wpływ społeczny

wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu, ponieważ chcemy być przez nich lubiani i akceptowani.

Bezrefleksyjny konformizm

posłuszne zinternalizowanie norm społecznych, bez zastanowienia się nad ich działaniem.

Norma wzajemności

norma społeczna, która stwierdza, że jeżeli otrzymujesz coś dobrego od innej osoby,jesteś zobowiązany odpłacić jej tym samym (zachować się podobnie).

Kredyt zaufania

zaufanie, które w ciągu długiego czasu zdobywa człowiek, dostosowując się do norm grupowych; kiedy zdobędzie już dość zaufania, może (jeżeli jest ku temu sposobność) zachować się niezgodnie z normami, bez groźby odwetu ze strony grupy.

Wpływ mniejszości

przypadek, w którym mniejszość członków grupy wpływa na zachowanie albo na przekonania większości.

Postawa

trwała ocena (pozytywna lub negatywna) ludzi, obiektów i pojęć.

Poznawczy komponent postawy

o przekonania ludzi na temat właściwości obiektu postawy.

Behawioralny komponent postawy

działania ludzi wobec obiektu postawy.

Komunikat perswazyjny

komunikat (np. przemówienie lub reklama telewizyjna) przekonujący do zajęcia określonego stanowiska w danej sprawie.

Model wypracowania prawdopodobieństw

teoria, w której zakłada się że istnieją dwa sposoby zmiany postaw za pośrednictwem komunikatów perswazyjnych; centralna strategia pojawia się, gdy ludzie mają motywację i zdolność do skupienia uwagi na argumentach zawartych w komunikacie; peryferyczna st

Centralna strategia perswazji

przypadek, w którym ludzie analizują komunikat perswazyjny, uważnie słuchając i rozważając argumenty; strategia ta pojawia się, gdy ludzie posiadają zarówno zdolności, jak i motywację do uważnego słuchania komunikatu.

Peryferyczna strategia perswazji

przypadek, w którym ludzie nie analizują argumentów zawartych w komunikacie perswazyjnym, są natomiast pod wpływem wskazówek peryferycznych.

Komunikaty wzbudzające strach

komunikaty perswazyjne, które próbują zmienić postawy ludzi poprzez wzbudzanie w nich strachu.

Postawa oparta na poznaniu

postawa oparta przede wszystkim na przekonaniach ludzi na temat właściwości obiektu postawy.

Postawa oparta na emocjach

postawa oparta bardziej na uczuciach i wartościach ludzi niż na przekonaniach o naturze obiektu postawy.

Warunkowanie instrumentalne

przypadek, w którym częstotliwość swobodnie podejmowanych zachowań albo rośnie, albo maleje, w zależności od tego, czy następuje po nich wzmocnienie pozytywne czy kara.

Postawa oparta na zachowaniu

postawa oparta na obserwacji, jak zachowujemy się wobec obiektu postawy.

Dostępność postawy

siła związku między obiektem i oceną tego obiektu; dostępność jest mierzona czasem, w jakim ludzie mogą odpowiedzieć na pytanie, co czują wobec danej sprawy lub danego obiektu.

Teoria reaktancji (przeciwstawienia się)

koncepcja, wedle której zagrożenie wolności wyboru określonego zachowania powoduje wzbudzenie nieprzyjemnego stanu przeciwstawienia się; ludzie mogą zredukować ten stan, angażując się w zagrożone zachowanie.

Teoria wyrozumowanego działania

teoria utrzymująca, że najlepsza podstawą do przewidywania planowanych, rozmyślnych zachowań są postawy ludzi wobec konkretnego zachowania i ich subiektywne normy.

Normy subiektywne

przekonania na temat tego, jak inni ludzie, z których opinią się liczymy, ocenią określone zachowanie.

Efekt czystej ekspozycji

zjawisko polegające na tym, że im częściej jesteśmy wystawieni na ekspozycję bodźca, tym bardziej jesteśmy skłonni ten bodziec polubić.

Efekt zysku-straty

zjawisko polegające na tym, że tym bardziej lubimy daną osobę, im więcej wysiłku musieliśmy włożyć w zmianę jej pierwotnej opinii o nas (tj. nie lubiani na początku znajomości teraz jesteśmy lubiani), natomiast tym mniej lubimy daną osobę, im więcej jej p

Teoria wymiany społecznej

w teorii tej zakłada się, że do, co ludzie sądzą o swoim związku z inną osobą, zależy od tego, jak spostrzegają nagrody, które daje im ten związek, koszty, na jakie się narażają, na jaki (ich zdaniem) związek zasługują i jakie jest (ich zdaniem) prawdopo

Porównawczy poziom odniesienia

bilans (wyrażony w terminach kosztów i nagród), jakiego oczekujemy od danego związku, w porównaniu z innym, możliwym związkiem.

Teoria równości

teoria, w której przyjmuje się, że ludzie czują się najszczęśliwsi w związkach, w których zarówno koszty, jak i zyski będące udziałem jednej ze stron są w przybliżeniu takie same jak koszty i zyski przypadające drugiej stronie.

Miłość braterska

uczucie zaangażowania, bliskości w stosunku do drugiej osoby, któremu nie towarzyszy namiętność ani pobudzenie fizyczne.

Trójczynnikowa koncepcja miłości

koncepcja, zgodnie z którą miłość jest stanem składającym się z trzech podstawowych elementów: uczucia bliskości, namiętności oraz zaangażowania.

Inwestycyjny model związku

teoria, w której przyjmuje się, że to, co ludzie wnoszą w dany związek, zależy od satysfakcji, jaką im daje; satysfakcji definiowanej w kategoriach nagród, kosztów, a także poziomu odniesienia i porównawczego poziomu odniesienia oraz inwestycji, które str

Relacje wymiany

relacje interpersonalne oparte na potrzebie równości (tj. na potrzebie wyrównania stosunku kosztów do zysków).

Styl przywiązywania się

oczekiwania, jakie ludzie formują co do kontaktów z innymi osobami; oczekiwania te wynikają z rodzaju więzi między ich pierwszymi opiekunami a nimi jako niemowlętami.

Styl przywiązywania się oparty na poczuciu bezpieczeństwa

styl przywiązywania się do drugiej osoby, którego cechą charakterystyczną jest zaufanie, brak lęku przed odrzuceniem i świadomość, że jest się wartościową i lubianą osobą.

Styl przywiązywania się oparty na unikaniu

styl przywiązywania się do drugiej osoby, którego cechą charakterystyczną jest tłumienie potrzeby nawiązania intymnych kontaktów z tą osobą, ponieważ realizacja tej potrzeby zakończyła się niepowodzeniem; ludzie, dla których charakterystyczny jest ten sty

Zachowanie prospołeczne

każde działanie ukierunkowane na niesienie korzyści innej osobie.

Socjobiologia

perspektywa, w ramach której zjawiska społeczne tłumaczy się, stosując prawa teorii ewolucji.

Dobór krewniaczy

koncepcja, zgodnie z którą zachowania jednostki mające na celu ochronę życia spokrewnionych z nią osób są utrwalane poprzez mechanizm naturalnej selekcji.

Teoria wymiany społecznej

przekonanie, w którym przyjmuje się, że dwie zasady: zasada maksymalizacji zysków i zasada minimalizacji kosztów najlepiej wyjaśniają społeczne relacje.

Altruizm

każde działanie ukierunkowane na niesienie korzyści drugiej osobie z pominięciem własnego interesu; częsczłowiek angażując się w takie działania, ponosi określone koszty.

Empatia

zdolność do postawienia siebie na miejscu drugiej osoby i odbierania w podobny sposób zachodzących wydarzeń oraz odczuwania podobnych emocji (np. radości i smutku).

Osobowość altruistyczna

osobowość, którą charakteryzuje tendencja do udzielania pomocy innym osobom.

Hipoteza redukcji negatywnego stanu emocjonalnego

przekonanie, iż ludzie angażują się w pomoc dla innych, aby pozbyć się własnego smutku i przygnębienia.

Hipoteza przeładowania urbanistycznego

przekonanie, że mieszkańcy miast, broniąc się przed nadmiarem stymulacji, jakich dostarcza im miejskie życie, wykazują tendencję do zamykania się w sobie i unikania kontaktów z innymi ludźmi.

Kumulacja ignorancji

fenomen polegający na tym, że świadkowie nagłego wypadku wzajemnie obserwując swoją obojętność, interpretują zdarzenie jako niegroźne i nie wymagające interwencji.

Rozproszenie odpowiedzialności

fenomen polegający na tym, że wraz ze wzrostem liczby przygodnych świadków zmniejsza się poczucie odpowiedzialności za rozwój wypadków.

Działanie agresywne

zachowanie, którego celem jest spowodowanie psychicznej lub fizycznej szkody.

Agresja instrumentalna

akt agresji służący osiągnięciu innego celu poza zadaniem bólu czy zranieniem.

Eros

instynkt życia, pojęcie występujące w teorii Freudowskiej.

Tanatos

zgodnie z teorią Freudowską - instynkt śmierci, popęd odpowiedzialny za agresywne skłonności człowieka.

Ciało migdałowate

obszar w korze mózgowej mający związek z przejawami agresji.

Testosteron

hormon mający związek z przejawami agresji.

Teoria frustracji-agresji

teoria, zgodnie z którą przeszkody występujące na drodze do osiągnięcia upragnionego celu zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji agresywnych.

Bodziec wyzwalający agresję

przedmiot kojarzony potocznie z działaniami agresywnymi (np. rewolwer); sama jego obecność zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia aktów agresji.

Teoria społecznego uczenia się

teoria, zgodnie z którą uczenie się społecznych zachowań następuje poprzez obserwację i naśladownictwo innych ludzi.

Katharsis

pojęcie określające zjawisko uwalniania nagromadzonej agresywnej energii poprzez wysiłek fizyczny, obserwację zachowań agresywnych ludzi lub dopuszczenie się samemu czynu noszącego znamiona agresji; takie wypuszczenie pary obniża prawdopodobieństwo podjęc

Uprzedzenie

wroga bądź negatywna postawa dotycząca wyróżniającej grupy ludzi, oparta wyłącznie na ich przynależności do tej grupy.

Stereotyp

generalizacja odnosząca się do grupy, w ramach której identyczne charakterystyki zostają przypisane wszystkim bez wyjątku jej członkom, niezależnie od rzeczywistych różnic między nimi.

Dyskryminacja

nie usprawiedliwione, negatywne lub krzywdzące działanie skierowane przeciwko członkowi danej grupy, wyłącznie dlatego, iż do niej należy.