Obserwacja |
Metoda prowadzenia badań, w której badacz nie wpływa na obserwowany organizm czy proces, a jedynie określa stan faktyczny. Może ona stanowić niezależną metodę badawczą lub być elementem doświadczenia. |
Doświadczenie |
Metoda prowadzenia badań, w której badacz celowo w kontrolowanych warunkach zmienia jeden z czynników wpływających na przedmiot doświadczenia. |
Przedmiot badań |
Zjawisko lub proces, które chcemy poznać. |
Obiekt badań |
Materiał biologiczny lub organizmy na których będziemy prowadzić badania. |
Próba badawcza |
Próba, w której przedmiot badań jest poddany działaniu badanego czynnika (wymienionego w problemie badawczym). |
Próba kontrolna |
Próba, w której przedmiot badań nie jest poddany działaniu badanego czynnika (wymienionego w problemie badawczym). Dzięki niej możemy się dowiedzieć, czy badany w doświadczeniu czynnik wpływa na wyniki uzyskane w próbie badawczej. |
Etapy badań biologicznych |
Badania biologiczne przeprowadza się według określonego schematu w którym wyróżnia się pięć głównych etapów -----→ |
I. Obserwacja |
Zaobserwowanie przez badacza nieznanego organizmu lub niewytłumaczonego procesu. |
II. Sformułowanie problemu badawczego |
Dotyczy problemu, który badacz chce rozwiązać. Przyjmuje postać pytania lub równoważnika zdania. |
III. Postawienie hipotezy |
Założenie wyniku eksperymentu. Niekoniecznie właściwa odpowiedź na pytanie sformułowane w problemie badawczym- można ją przyjąć lub odrzucić. Hipoteza ma postać zdania twierdzącego lub przeczącego. |
IV. Weryfikacja hipotezy |
Sprawdzenie prawdziwości hipotezy za pomocą obserwacji lub doświadczenia: -zaplanowanie doświadczeń (określenie sposobu sprawdzania hipotezy, zaplanowanie próby badawczej i kontrolnej), -przeprowadzenie doświadczeń, -zebranie wyników, -analiza wyników. |
V. Sformułowanie wniosku |
Polega na potwierdzeniu lub zaprzeczeniu hipotezy. Gdy została odrzucona, podejmowane są dalsze badania i stawiana jest nowa hipoteza. |
Jak zwiększyć dokładność wyników przeprowadzonego badania? |
Podczas badań dla każdej próby należy wykonać wiele powtórzeń, a następnie zsumować wyniki i podzielić sumę przez liczbę wyników- obliczyć średnią arytmetyczną. Średnia arytmetyczna=suma wyników/liczba wyników |
Sposoby dokumentowania badań biologicznych |
I. Konstruowanie tabeli. II. Konstruowanie wykresów |
Powiększenie |
Stosunek rozmiaru obrazu obiektu do jego rzeczywistej wielkości. |
Zdolność rozdzielcza |
Zdolność mikroskopu do uwidaczniania szczegółów. Jest to najmniejsza odległość między dwoma punktami, przy której są one widoczne jako oddzielne punkty. |
Mikroskop optyczny |
Do uzyskania obrazu wykorzystuje się światło. Umożliwia powiększenie obrazu do ok. 1000 razy i ma zdolność rozdzielczą do ok. 0,2 μm. |
Tubus |
Utrzymuje we właściwym położeniu soczewki mikroskopu. |
Rewolwer |
Umożliwia zmianę obiektywu, a tym samym wielkości powiększenia. |
Stolik |
Miejsce, na którym umieszcza się preparat. |
Śruba makrometryczna |
Podnosi lub opuszcza stolik względem obiektywu. Służy do odnalezienia obrazu pod najmniejszym powiększeniem. |
Śruba mikrometryczna |
Podnosi lub upuszcza stolik względem obiektywu. Służy do ustawienia ostrości obrazu. |
Okular |
Zawiera soczewkę dzięki której uzyskuje się powiększenie obrazu, oraz umożliwia obserwację. |
Obiektyw |
Zawiera soczewkę, dzięki której uzyskuje się powiększenie obrazu. |
Kondensor |
Skupia wiązkę światła. |
Źródło światła |
Zapewnia oświetlenie preparatu. |
Transmisyjny mikroskop elektronowy |
Umożliwia powiększenie obrazu do 1 000 000 razy, a jego zdolność rozdzielcza wynosi 0,2 nm. W mikroskopie tym elektrony przenikają przez bardzo cienki preparat, a uzyskany obraz jest dwuwymiarowy. |
Skaningowy mikroskop elektronowy |
Umożliwia powiększenie obrazu do 100 000 razy a ich zdolność rozdzielcza wynosi ok. 5 nm. W mikroskopie tym wiązka elektronów uderza w powierzchnię preparatu pokrytego cienką warstwą metalu. Zliczenie rozproszonych lub odbitych elektronów pozwala na otrzy |
Etapy przygotowywania świeżego preparatu mikroskopowego |
I. Wyczyść szkiełko podstawowe. II. Na szkiełko podstawowe nanieś kroplę wody. III. Umieść obiekt obserwacji w kropli wody. IV. Wyczyść szkiełko nakrywkowe. V. Przykryj kroplę wody szkiełkiem nakrywkowym. |
Etapy przeprowadzania obserwacji mikroskopowej |
I. Wyczyść części optyczne mikroskopu. II. Ustaw obiektyw o najmniejszym powiększeniu. III. Włącz źródło światła. IV. Umieść preparat na stoliku. V. Za pomocą śruby makrometrycznej zbliż obiektyw do preparatu, a śrubą mikrometryczną ustaw ostrość obrazu. VI. Aby obejrzeć preparat pod większym powiększeniem, zmień obiektyw, a następnie us |