dylatacja czasu |
zjawisko spowolnienia zegarów poruszających się z dużą prędkością — (kinematyczna) lub znajdujących się w silnym polu grawitacyjnym (grawitacyjna) |
największy Park Narodowy |
Biebrzański PN |
najmniejszy Park Narodowy |
Ojcowski Park Narodowy |
najstarszy Park Narodowy |
Białowieski Park Narodowy |
najmłodszy Park Narodowy |
Park Narodowy "Ujście Warty" |
młody łoś |
łoszak |
nogi kuraków |
cieki |
cembrowina |
umocnienie ścian studni, najczęściej w formie kręgów betonowych; także obmurowanie wzmacniające zbiornik wodny |
banicja |
wygnanie z kraju |
herezja |
pogląd sprzeczny z oficjalną nauką Kościoła |
satiacja semantyczna |
zjawisko kiedy słowo powtarzane wielokrotnie traci swój sens |
scypuł |
owłosiona, delikatna skóra, silnie unerwiona i ukrwiona, pokrywająca poroże jeleniowatych |
łac. „Non omnis moriar” |
„Nie wszystek umrę”; zwrot z pieśni Horacego |
wadera |
samica wilka, wilczyca |
afrykanerzy |
biali mieszkańcy afryki |
antypody |
punkt na powierzchni Ziemi, który w stosunku do określonego punktu jest położony dokładnie po drugiej stronie planety |
nazwa obrazu, autor, kierunek, lokalizacja |
Mona Lisa, Leonardo da Vinci, renesans, Luwr |
krasula |
potocznie krowa |
flauta |
bezwietrzna pogoda na morzu |
parestezja |
mrowienie kończyn spowodowane niedokrwieniem przez nacisk |
huczka (kiedy?) |
okres godowy dzików (koniec listopada, grudzień) |
pustynia kamienista |
hamada |
sukulent |
roślina o mięsistych pędach lub liściach, w których gromadzi wodę umożliwiającą jej przetrwanie suszy, rośnie na pustyniach |
oligotrofizm |
stan ubogiej zawartości substancji pokarmowych w środowisku |
virgo |
opad atmosferyczny, który wyparowuje, zanim dosięgnie powierzchni Ziemi |
apartheid |
totalitarna ideologia głosząca konieczność osobnego rozwoju społeczności różnych ras, a także bazujący na tej teorii system polityczny dyskryminujący czarnych (w RPA do lat 90.XX wieku) |
nazwa obrazu, autor kierunek, lokalizacja |
Trwałość pamięci, Salvador Dali, surrealizm, Nowy York |
nazwa obrazu, autor kierunek, lokalizacja |
Ostatnia wieczerza, Leonardo da Vinci, renesans, Mediolan |
nazwa obrazu, autor kierunek, lokalizacja |
Stworzenie Adama, Michał Anioł. renesans, Watykan (kaplica sykstyńska) |
Układ Słoneczny |
4 planety kamieniste: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars; pas planetoid 4 planety gazowe:Jowisz, Saturn, Uran Neptun, pas planetoid |
nazwa obrazu, autor kierunek, lokalizacja |
Krzyk, Edvard Munch, ekspresjonizm, Oslo |
altruizm |
kierowanie się w swym postępowaniu dobrem innych, gotowość do poświęceń; często u osobników spokrewnionych; biologia; można replikować gen nie tylko wydając potomstwo, ale sprzyjając tym którzy go noszą- „genetyczna samolubność” |
specjacja |
powstawanie nowych gatunków z jednego gatunku wyjściowego |
Najdalej na północ wysunięty kraniec Polski |
Przylądek Rozewie |
pierwszy człowiek w Kosmosie (data) |
Jurij Gagarin (1961r.) |
hipoteza Czerwonej Królowej |
hipoteza w ewolucji mówiąca, że silna konkurencja wymusza stałe zmiany ewolucyjne o charakterze kierunkowym - "wyścig zbrojeń" (aby utrzymać się w tym samym miejscu, trzeba biec ile sił) |
pogoda |
stan atmosfery w określonym miejscu i czasie |
pływ |
cykliczne wznoszenie się i opadanie poziomu morza wywołane siłą odśrodkową wynikającą z obrotu naszej planety |
data udomowienia konia |
3,5 tys. lat p.n.e |
nazwa obrazu, autor kierunek, lokalizacja |
Dziewczyna z perłą, Jan Vermeer, XVII wiek, Haga (Holandia) |
Najdalej na północ wysunięty kraniec Polski |
Przylądek Rozewie |
pierwszy człowiek w Kosmosie (data) |
Jurij Gagarin (1961r.) |
hipoteza Czerwonej Królowej |
hipoteza w ewolucji mówiąca, że silna konkurencja wymusza stałe zmiany ewolucyjne o charakterze kierunkowym - "wyścig zbrojeń" (aby utrzymać się w tym samym miejscu, trzeba biec ile sił) |
pogoda |
stan atmosfery w określonym miejscu i czasie |
pływ |
cykliczne wznoszenie się i opadanie poziomu morza wywołane siłą odśrodkową wynikającą z obrotu naszej planety |
data udomowienia konia |
3,5 tys. lat p.n.e |
deflacja |
erozja eolityczna; wywiewanie drobnych cząsteczek mineralnych, np. pyłów, i piasków z powierzchni zbudowanych z luźnych skał |
korazja |
erozja eolityczna; ścieranie, polerowanie przez twarde ziarna mineralne unoszone przez wiatr |
stan spoczynku rośliny (2 rodzaje) |
stan odwracalnego zahamowania aktywności wzrostowej i metabolicznej względny (zależny od czynników środowiskowych)/bezwzględny(głęboki, zależny od czynników wewnętrznych) |
proces restytucji gatunku |
wprowadzenie gatunku rodzimego w dawnym obszarze jego naturalnego zasięgu, w którym wyginął (działania: introdukcja, reintrodukcja, wzmacnianie lub translokacja |
introdukcja gatunku |
wprowadzanie gatunku poza zasięgiem naturalnego występowania (np. ziemniak w Polsce) |
reintrodukcja gatunku |
ponowne wprowadzanie gatunku poza zasięgiem naturalnego występowania, na którym kiedyś występował; jest środkiem do restytucji gatunku |
translokacja gatunku |
przemieszczenie osobników poza granice występowania populacji |
wsiedlanie gatunku |
wypuszczanie osobników do środowiska (element procesu restytucji) |
zasilanie gatunku |
wzmacnianie niewielkiej liczebnie populacji przez dopuszczenie nowych osobników |
pomniki przyrody |
twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi, wyróżniającymi cechami |
kategorie zagrożenia IUCN (9) |
-całkowicie wymarły (EX) -wymarły w stanie dzikim (EW) -krytycznie zagrożone (CR) niska liczebność, szybki jej spadek -zagrożone (EN) -narażone (VU) -niższego ryzyka (NT) -regres -najmniejszej troski (LC)- niezagrożone -brak danych (DD)-niedostatecznie rozpoznane -niepoddane ocenie (NE) |
in situ |
objęcie ochroną zagrożonego gatunku w miejscu jego występowania |
ex situ |
ochrona gatunków poza miejscem ich naturalnego występowania (ogród botaniczny, zoologiczny) |
I prawo Keplera |
Orbita każdej planety jest elipsą. Słońce znajduje się w jednym z jej ognisk wspólnym dla wszystkich planet. |
II prawo Keplera |
Promień wodzący planety zakreśla w jednakowych odstępach czasu figury o takim samym polu powierzchni. (dalej od Słońca=wolniej, bliżej Słońca= szybciej) |
funkcje móżdżku (2) |
-utrzymanie napięcia mięśniowego -koordynacja ruchowa |
nazwa obrazu, autor kierunek, lokalizacja |
Słoneczniki (seria obrazów), Vincent van Gogh, postimpresjonizm, Monachium (Niemcy) |
nazwa obrazu, autor kierunek, lokalizacja |
Guernica, Pablo Picasso, kubizm, surrealizm, Paryż |
heterodontyzm |
rodzaj uzębienia charakteryzujący się zróżnicowaniem kształtów i wielkości zębów w zależności od ich przeznaczenia (spotykany u gadów i ssaków) |
homodontyzm |
brak różnic w budowie i wielkości zębów ( u ryb, płazów, gadów) |
difiodontyzm |
dwuzmianowość zębów, tj. cecha ssaków polegająca na występowaniu dwóch generacji zębów |
rogi a poroże |
rogi- nie są zrzucane, wytwór skóry właściwej; np. u wołowatych; poroże- sezonowo zrzucane, wytwór kości; u jeleniowatych |
gęstość ciała (masa właściwa)-wzór, jednostki |
stosunek masy pewnej ilości substancji do zajmowanej przez nią objętości [kg/m^3] wzór: m/V m-masa V-objętość |
ciężar ciała (siła ciężkości)-wzór, jednostki |
wielkość wektorowa; jest to siła z jaką Ziemia przyciąga dane ciało [N] wzór: m*G m-masa G-przyspieszenie ziemskie |