|
dylatacja czasu |
|
zjawisko spowolnienia zegarów poruszających się z dużą prędkością — (kinematyczna) lub znajdujących się w silnym polu grawitacyjnym (grawitacyjna) |
|
największy Park Narodowy |
|
Biebrzański PN |
|
najmniejszy Park Narodowy |
|
Ojcowski Park Narodowy |
|
najstarszy Park Narodowy |
|
Białowieski Park Narodowy |
|
najmłodszy Park Narodowy |
|
Park Narodowy "Ujście Warty" |
|
młody łoś |
|
łoszak |
|
nogi kuraków |
|
cieki |
|
cembrowina |
|
umocnienie ścian studni, najczęściej w formie kręgów betonowych; także obmurowanie wzmacniające zbiornik wodny |
|
banicja |
|
wygnanie z kraju |
|
herezja |
|
pogląd sprzeczny z oficjalną nauką Kościoła |
|
satiacja semantyczna |
|
zjawisko kiedy słowo powtarzane wielokrotnie traci swój sens |
|
scypuł |
|
owłosiona, delikatna skóra, silnie unerwiona i ukrwiona, pokrywająca poroże jeleniowatych |
|
łac. „Non omnis moriar” |
|
„Nie wszystek umrę”; zwrot z pieśni Horacego |
|
wadera |
|
samica wilka, wilczyca |
|
afrykanerzy |
|
biali mieszkańcy afryki |
|
antypody |
|
punkt na powierzchni Ziemi, który w stosunku do określonego punktu jest położony dokładnie po drugiej stronie planety |
|
nazwa obrazu, autor,
kierunek, lokalizacja |
|
Mona Lisa, Leonardo da Vinci,
renesans, Luwr |
|
krasula |
|
potocznie krowa |
|
flauta |
|
bezwietrzna pogoda na morzu |
|
parestezja |
|
mrowienie kończyn spowodowane niedokrwieniem przez nacisk |
|
huczka (kiedy?) |
|
okres godowy dzików (koniec listopada, grudzień) |
|
pustynia kamienista |
|
hamada |
|
sukulent |
|
roślina o mięsistych pędach lub liściach, w których gromadzi wodę umożliwiającą jej przetrwanie suszy, rośnie na pustyniach |
|
oligotrofizm |
|
stan ubogiej zawartości substancji pokarmowych w środowisku |
|
virgo |
|
opad atmosferyczny, który wyparowuje, zanim dosięgnie powierzchni Ziemi |
|
apartheid |
|
totalitarna ideologia głosząca konieczność osobnego rozwoju społeczności różnych ras, a także bazujący na tej teorii system polityczny dyskryminujący czarnych (w RPA do lat 90.XX wieku) |
|
nazwa obrazu, autor
kierunek, lokalizacja |
|
Trwałość pamięci, Salvador Dali,
surrealizm, Nowy York |
|
nazwa obrazu, autor
kierunek, lokalizacja |
|
Ostatnia wieczerza, Leonardo da Vinci,
renesans, Mediolan |
|
nazwa obrazu, autor
kierunek, lokalizacja |
|
Stworzenie Adama, Michał Anioł.
renesans, Watykan (kaplica sykstyńska) |
|
Układ Słoneczny |
|
4 planety kamieniste: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars; pas planetoid 4 planety gazowe:Jowisz, Saturn, Uran Neptun, pas planetoid |
|
nazwa obrazu, autor
kierunek, lokalizacja |
|
Krzyk, Edvard Munch,
ekspresjonizm, Oslo |
|
altruizm |
|
kierowanie się w swym postępowaniu dobrem innych, gotowość do poświęceń; często u osobników spokrewnionych; biologia; można replikować gen nie tylko wydając potomstwo, ale sprzyjając tym którzy go noszą- „genetyczna samolubność” |
|
specjacja |
|
powstawanie nowych gatunków z jednego gatunku wyjściowego |
|
Najdalej na północ wysunięty kraniec Polski |
|
Przylądek Rozewie |
|
pierwszy człowiek w Kosmosie (data) |
|
Jurij Gagarin (1961r.) |
|
hipoteza Czerwonej Królowej |
|
hipoteza w ewolucji mówiąca, że silna konkurencja wymusza stałe zmiany ewolucyjne o charakterze kierunkowym - "wyścig zbrojeń" (aby utrzymać się w tym samym miejscu, trzeba biec ile sił) |
|
pogoda |
|
stan atmosfery w określonym miejscu i czasie |
|
pływ |
|
cykliczne wznoszenie się i opadanie poziomu morza wywołane siłą odśrodkową wynikającą z obrotu naszej planety |
|
data udomowienia konia |
|
3,5 tys. lat p.n.e |
|
nazwa obrazu, autor
kierunek, lokalizacja |
|
Dziewczyna z perłą, Jan Vermeer,
XVII wiek, Haga (Holandia) |
|
Najdalej na północ wysunięty kraniec Polski |
|
Przylądek Rozewie |
|
pierwszy człowiek w Kosmosie (data) |
|
Jurij Gagarin (1961r.) |
|
hipoteza Czerwonej Królowej |
|
hipoteza w ewolucji mówiąca, że silna konkurencja wymusza stałe zmiany ewolucyjne o charakterze kierunkowym - "wyścig zbrojeń" (aby utrzymać się w tym samym miejscu, trzeba biec ile sił) |
|
pogoda |
|
stan atmosfery w określonym miejscu i czasie |
|
pływ |
|
cykliczne wznoszenie się i opadanie poziomu morza wywołane siłą odśrodkową wynikającą z obrotu naszej planety |
|
data udomowienia konia |
|
3,5 tys. lat p.n.e |
|
deflacja |
|
erozja eolityczna; wywiewanie drobnych cząsteczek mineralnych, np. pyłów, i piasków z powierzchni zbudowanych z luźnych skał |
|
korazja |
|
erozja eolityczna; ścieranie, polerowanie przez twarde ziarna mineralne unoszone przez wiatr |
|
stan spoczynku rośliny (2 rodzaje) |
|
stan odwracalnego zahamowania aktywności wzrostowej i metabolicznej względny (zależny od czynników środowiskowych)/bezwzględny(głęboki, zależny od czynników wewnętrznych) |
|
proces restytucji gatunku |
|
wprowadzenie gatunku rodzimego w dawnym obszarze jego naturalnego zasięgu, w którym wyginął (działania: introdukcja, reintrodukcja, wzmacnianie lub translokacja |
|
introdukcja gatunku |
|
wprowadzanie gatunku poza zasięgiem naturalnego występowania (np. ziemniak w Polsce) |
|
reintrodukcja gatunku |
|
ponowne wprowadzanie gatunku poza zasięgiem naturalnego występowania, na którym kiedyś występował; jest środkiem do restytucji gatunku |
|
translokacja gatunku |
|
przemieszczenie osobników poza granice występowania populacji |
|
wsiedlanie gatunku |
|
wypuszczanie osobników do środowiska (element procesu restytucji) |
|
zasilanie gatunku |
|
wzmacnianie niewielkiej liczebnie populacji przez dopuszczenie nowych osobników |
|
pomniki przyrody |
|
twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi, wyróżniającymi cechami |
|
kategorie zagrożenia IUCN (9) |
|
-całkowicie wymarły (EX) -wymarły w stanie dzikim (EW) -krytycznie zagrożone (CR) niska liczebność, szybki jej spadek -zagrożone (EN) -narażone (VU) -niższego ryzyka (NT) -regres -najmniejszej troski (LC)- niezagrożone -brak danych (DD)-niedostatecznie rozpoznane -niepoddane ocenie (NE) |
|
in situ |
|
objęcie ochroną zagrożonego gatunku w miejscu jego występowania |
|
ex situ |
|
ochrona gatunków poza miejscem ich naturalnego występowania (ogród botaniczny, zoologiczny) |
|
I prawo Keplera |
|
Orbita każdej planety jest elipsą. Słońce znajduje się w jednym z jej ognisk wspólnym dla wszystkich planet. |
|
II prawo Keplera |
|
Promień wodzący planety zakreśla w jednakowych odstępach czasu figury o takim samym polu powierzchni. (dalej od Słońca=wolniej, bliżej Słońca= szybciej) |
|
funkcje móżdżku (2) |
|
-utrzymanie napięcia mięśniowego -koordynacja ruchowa |
|
nazwa obrazu, autor
kierunek, lokalizacja |
|
Słoneczniki (seria obrazów), Vincent van Gogh,
postimpresjonizm, Monachium (Niemcy) |
|
nazwa obrazu, autor
kierunek, lokalizacja |
|
Guernica, Pablo Picasso,
kubizm, surrealizm, Paryż |
|
heterodontyzm |
|
rodzaj uzębienia charakteryzujący się zróżnicowaniem kształtów i wielkości zębów w zależności od ich przeznaczenia (spotykany u gadów i ssaków) |
|
homodontyzm |
|
brak różnic w budowie i wielkości zębów ( u ryb, płazów, gadów) |
|
difiodontyzm |
|
dwuzmianowość zębów, tj. cecha ssaków polegająca na występowaniu dwóch generacji zębów |
|
rogi a poroże |
|
rogi- nie są zrzucane, wytwór skóry właściwej; np. u wołowatych; poroże- sezonowo zrzucane, wytwór kości; u jeleniowatych |
|
gęstość ciała (masa właściwa)-wzór, jednostki |
|
stosunek masy pewnej ilości substancji do zajmowanej przez nią objętości [kg/m^3] wzór: m/V m-masa V-objętość |
|
ciężar ciała (siła ciężkości)-wzór, jednostki |
|
wielkość wektorowa; jest to siła z jaką Ziemia przyciąga dane ciało [N] wzór: m*G m-masa G-przyspieszenie ziemskie |