Rzut powierzchni kuli ziemskiej w przestrzeń kosmiczną o nieskończonym promieniu

przedłużenie osi ziemskiej w nieskończoności, przecina sferę ziemską w dwóch miejscach zwanych biegunami: PN; PS

koło wielkie, której płaszczyzna jest prostopadła do osi świata. (rzut równika ziemskiego na sferę niebieską).

koło wielkie przechodzące przez zenit, nadir oraz bieguny niebieskie. Rzut miejscowego południka geograficznego przechodzącego przez obserwatora na sferę niebieską

prosta przechodząca przez obserwatora i środek ziemi i wyznaczająca na sferze niebieskiej dwa punkty: - zenit: Zn; - nadir: Nd

płaszczyzna koła wielkiego, która jest prostopadła do linii pionu.

łuk południka niebieskiego zawarty pomiędzy widocznym biegunem niebieskim a jego rzutem na płaszczyznę horyzontu astronomicznego. φ – jest on równy co do wartości szerokości geograficznej obserwatora.

rzut osi świata na płaszczyznę horyzontu. Daje nam linie N – S

koło wielkie przechodzące przez zenit i nadir. Prostopadłe do płaszczyzny N – S

koło wierzchołkowe prostopadłe do południka niebieskiego

koła małe których płaszczyzny są równoległe do płaszczyzny horyzontu astronomicznego.

kąt liczony w płaszczyźnie koła wierzchołkowego, liczony od płaszczyzny horyzontu astronomicznego do linii łączącej środek Ziemi z ciałem niebieskim. Od 0 do 90 (-90 ≤ hs ≤ +90)

koło wielkie przechodzące przez bieguny niebieskie PN, PS. Są prostopadłe do równika niebieskiego. (rzut południków ziemskich na sferę niebieską)

koło godzinne, którego płaszczyzna jest prostopadła do południka niebieskiego.

koło małe, którego płaszczyzna jest równoległa do płaszczyzny równika niebieskiego.

Oś świata dzieli sferę na 2 części: - górną (widoczną); - poziomą (niewidoczną).

– jest to kąt liczony w płaszczyźnie koła godzinnego od płaszczyzny równika do linii łączącej środek Ziemi z ciałem niebieskim. (łuk koła godzinnego ograniczony równikiem niebieskim i równoleżnikiem deklinacyjnym):

090 (S) ≤ δ ≤ 090 (N)

jest to kąt liczony od bliższego bieguna do linii łączącej środek Ziemi z ciałem niebieskim. (łuk koła godzinnego pomiędzy bliższym południkiem niebieskim a danym ciałem). Dopełnienie δ do 90 (p = 90 – δ)

LHA jest to kąt liczony w płaszczyźnie równika niebieskiego od górnej części równika niebieskiego w kierunku na ZACHÓD do koła godzinnego przechodzącego przez dane ciało niebieskie. (kąt sferyczny liczony w płaszczyźnie równika od górnej części południka

HA

kąt liczony w płaszczyźnie równika niebieskiego od górnej części południka niebieskiego w kierunku na E lub W do koła godzinnego przechodzącego przez dane ciało niebieskie. Od 0 do 180

1). Jeżeli LHACN < 180 to:  LHACN = HA CN  W 2). Jeżeli LHACN > 180 to:  360 LHACN = HA CN  E

GHA

jest to kąt liczony w płaszczyźnie równika niebieskiego od górnej części południka Greenwich w kierunku na ZACHÓD do koła godzinnego przechodzącego przez dane ciało niebieskie. Od 0 do 360

GHACN + λE+W – = LHACN  HACN

koło wielkie nachylone względem równika pod katem Є = +/- 230 27’

nazywamy tor pozornego ruchu Słońca wokół Ziemi w czasie jednego roku lub jest to rzeczywisty tor obiegu Ziemi wokół Słońca w czasie jednego roku.

punkty, w których ekliptyka przecina równik niebieski (punkty równonocy )

Ekwinokcjum wiosenne – pkt równonocy wios. – Słońce przechodzi z półkuli S na N – pkt Barana (21 marzec)

Ekwinokcjum jesienne – pkt równonocy jesien. – Słońce przechodzi z półkuli N na S – pkt Wagi (23 września)

punkty maksymalnie odchylone na N i S – punkty przesileń.

Solsytium letnie – punkt przesilenia letniego – punkt raka. Punkt, w którym Słońce w ruchu pozornym osiąga maksymalną północną wartość deklinacji (22 czerwiec)

Solsytium zimowe – punkt przesilenia zimowego – punkt koziorożca. Punkt, w którym Słońce w ruchu pozornym osiąga maksymalną południową wartość deklinacji (22 grudzień)

wznoszenie proste ciała niebieskiego – jest to kąt liczony w płaszczyźnie równika niebieskiego od punktu BARANA w kierunku na WSCHÓD do koła godzinnego przechodzącego przez dane ciało niebieskie.

SHA

jest to kąt liczony w płaszczyźnie równika niebieskiego od punktu BARANA na ZACHÓD do koła godzinnego przechodzącego przez dane ciało niebieskie. SHAC.N = 3600 – αC.N

LHA barana

jest to kąt liczony w płaszczyźnie równika niebieskiego od górnej części południka niebieskiego w kierunku na ZACHÓD do koła godzinnego przechodzącego przez punkt barana.

trójkąt powstały w wyniku przecięcia się trzech kół wielkich to jest: południka niebieskiego, koła wierzchołkowego i koła godzinnego przy czym dwa ostatnie koła przechodzą przez to samo ciało niebieskie w danej pozycji i momencie obserwacji.

Elementami trójkąta są:

- wierzchołki (zenit; widoczny biegun niebieski; ciało niebieskie); - kąty przy wierzchołkach ( azymut, HAcn, kąt paralaktyczny  ) - boki (odl. zenitalna, odl. biegunowa, dopełn. szer. do 90)

to miejsce geometryczne punktów będących środkami wszystkich kół godzinnych danej pozycji obserwatora.

– jest to ruch, jaki odbywają ciała niebieskie. Torami są odpowiednie równoleżniki prostopadłe do osi obrotu sfery.

punkt przecięcia się toru ciała niebieskiego z płaszczyzną południka niebieskiego, a właściwie z górną jego częścią zawierającą Zenit (widoczne).

punkt na sferze niebieskiej powstający z przecięcia toru ciała niebieskiego z dolną częścią południka niebieskiego. (niewidoczne). Punkty powstałe z przecięcia się linii horyzontu i toru dziennego pozornego ruchu Słońca to WSCHÓD i ZACHÓD ASTRONOMICZNY.

ciała niebieskie, których deklinacja jest większa od deklinacji punktu północnego horyzontu (dla obserwatora ciągle widoczne), są stale nad horyzontem, widać je w kulminacji górnej i dolnej.

Na północ od równoleżnika rN:

1). φ musi być równoimienne z δC.N 2). δC.N > 900 – φ

nigdy nie wschodzą, nigdy nie zachodzą, są poniżej równoleżnika rN są niewidoczne

na północ od koła polarnego, gdy deklinacja Słońca jest większa od 900 – φ

łuk horyzontu astronomicznego zawarty miedzy punktem wschodu E a punktem wschodu ciała niebieskiego.

łuk horyzontu astronomicznego zawarty między punktem zachodu W a punktem zachodu ciała niebieskiego

droga ciała niebieskiego po części widocznej

droga ciała niebieskiego po części niewidocznej

okres czasu między dwoma górnymi kulminacjami punktu Barana na tym samym południku

GM

okres czasu jaki upłynął od górnej kulminacji punktu barana na południku miejscowym do danej chwili; liczymy go na ZACHÓD od 0 do 24 godzin (zależy tylko i wyłącznie od długości geograficznej punktu Barana).

GU

okres czasu jaki upłynął od momentu górnej kulminacji Barana na południku Greenich do danej chwili; liczymy go na ZACHÓD od 0 do 24 godzin.

GU = GHAB ; GM = LHAB GM = GU + λ (+/-) GU = GM – λ (+/-)

okres czasu między dwiema kolejnymi dolnymi kulminacjami Słońca prawdziwego na tym samym południku niebieskim

miejscowy kąt czasowy Słońca prawdziwego

TM'

okres czasu jaki i upłynął od dolnej kulminacji Słońca prawdziwego na południku miejscowym do danej chwili; liczymy go na ZACHÓD od 0 do 24 godzin.

TU'

okres czasu jaki i upłynął od dolnej kulminacji Słońca prawdziwego na południku Greenich do danej chwili; liczymy go na ZACHÓD od 0 do 24 godzin

okres czasu między dwoma kolejnymi dolnymi kulminacjami Słońca średniego na tym samym południku niebieskim

TM, LMT

okres czasu jaki i upłynął od dolnej kulminacji Słońca średniego na południku miejscowym do danej chwili; liczymy go na ZACHÓD od 0 do 24 godzin.

TU, GMT, UT

okres czasu jaki i upłynął od dolnej kulminacji Słońca średniego na południku Greenich do danej chwili; liczymy go na ZACHÓD od 0 do 24 godzin.

LMT = GMT + λ (+/-) GMT = LMT – λ (+/-) Równanie czasu słonecznego: TM – TM’ = E TU – TU’ = E E – aktualna różnica między średnim czasem słonecznym a prawdziwym czasem słonecznym.

ZT, TS

okres czasu jaki upłynął od momentu dolnej kulminacji Słońca średniego na południku środkowym danej strefy do danej chwili; liczymy go na ZACHÓD od 0 do 24 godzin.

GMT + Z = ZT (+/-) Z = (+/-) λ / 150

wskazuje czas greenwich słoneczny średni

różnica czasu pomiędzy rzeczywistą wartością GMT a wartością wskazywaną przez chronometr.

GMT = Chr + st. chr (+/-)

wartość czasowa, o którą przyspiesza lub opóźnia swoje wskazania chronometr w ciągu doby

nazywamy różnicę czasu między momentami wystąpienia dwóch tych samych zjawisk w odniesieniu do Księżyca dla danej pozycji obserwatora.

1). Jeżeli λ = E to:

Merr. Pass (dzisiaj) – Merr. Pass (wczoraj) = r. d 2). Jeżeli λ = W to: Merr. Pass (jutro) – Merr. Pass (dzisiaj) = r. d Paralaksa Słońca: ho ≤ 500  Пo = +0,1’ ho > 500  Пo = 0’ Paralaksa Księżyca: ПK = HP * cos hK

kąt pod jakim byłby widoczny z danego ciała ziemski promień R danego obserwatora

punkt, w którym orbita Księżyca przecina ekliptykę przechodząc z półkuli południowej na północną

punkt, w którym orbita Księżyca przecina ekliptykę przechodząc z półkuli północnej na południową

położenia jakie ciało to zajmuje w odniesieniu do Ziemi i Słońca, oraz towarzyszące temu różne kształty dla obserwatora znajdującego się na Ziemi

liczba dni jaka upłynęła od ostatniego nowiu do danej chwili

miejsce geometryczne punktów, z których pomiar wysokości danego ciała nieb. dla danego momentu obserwacji jest wielkością stałą

wycinek AKP aproksymowany do prostej

łuk południka niebieskiego zawarty pomiędzy widocznym biegunem niebieskim a płaszczyzną horyzontu niebieskiego, jest równa długości kontowej szerokości geograficznej.

kąt liczony w płaszczyźnie horyzontu astronomicznego od północnej części południka niebieskiego w kierunku na E od koła wierzchołkowego, przeprowadzonego przez dane C.N. (liczba 3-syfrowa 0-360)

kąt liczony w płaszczyźnie horyzontu astronomicznego od widocznej części południka niebieskiego w kierunku na E lub W do koła wierzchołkowego przechodzący przez dane C.N. (0-180 3-cyfrowa).

kąt liczony w płaszczyźnie horyzontu astronomicznego od bliższego bieguna niebieskiego w kierunku na E lub W do koła wierzchołkowego C.N. ( 0-90 2-cyfrowa).

okres pełnego obiegu księżyca wokół ziemi; 27d 07h 43m, okres ,po którym znajdzie się ponownie na wspólnym kole godzinnym z obraną gwiazdą.

okres od nowiu do nowiu, okres dzielący kolejne położenia księżyca na wspólnym kole godzinnym ze słońcem; 29d 12h 44m

okres odpowiadający dwukrotnemu przejściu Księżyca przez ten sam węzeł

okres dzielący kolejne przejścia księżyca przez punkt perigeum, 27,55d

kąt liczony w płaszczyźnie równika niebieskiego od górnej części południka Greenwich do koła godzinnego przechodzącego przez punkt Barana.

kąt liczony na płaszczyźnie równika niebieskiego od górnej części południka Greenwich w kierunku W do koła godzinnego przechodzącego przez ciało niebieskie, liczony w systemie od 000- 360.

kąt liczony w płaszczyźnie równika niebieskiego od górnej części południka niebieskiego w kierunku na zachód do koła godzinnego przechodzącego przez dane ciało niebieskie w systemie liczenia od 0 do 360º.

miejscowy kąt godzinny ciała niebieskiego, kat liczony d górnej części południka niebieskiego na E lub W do kata godzinnego przechodzącego przez dane ciało niebieskie liczone w systemie 0-1800.

Jeżeli LHA<1800 to LHA*=HA* i ma znak W

Jeżeli LHA>1800 to 3600-LHA*= HA* i ma znak E

polega na znalezieniu współrzędnych geograficznych punktu H, który powstaje z przecięcia się koła pozycyjnego z ortodromą łączącą rzut CN z pozycją zliczoną PZ.

polega na obliczeniu współrzędnych geograficznych punktu wytycznego B, który powstaje w wyniku przecięcia się astronomicznego kąta pozycyjnego z południkiem pozycji zliczonej, zakładamy, że jesteśmy na południku astronomicznym= południkowi zliczonemu. ALP

polega na obliczeniu długości geograficznej punktu wytycznego L, tzn. punktu przecięcia się ALP z dowolnym równoleżnikiem, najczęściej równoleżnikiem pozycji zliczonej. Metodę tę stosujemy najczęściej, gdy obserwowane ciało znajduje się w pobliżu pierwsze

płaszczyzna rzutowania jest płaszczyzną horyzontu astronomicznego, a środkiem rzut punktu Zn.

rzut widocznego bieguna. Punktem centralnego rzutu biegunowego jest rzut widocznego bieguna. Rzutem równoleżników deklinacyjnych są centrycznie ułożone kręgi.

a. Zmienne

b. Pionowości lusterka ruchomego i nieruchomego

c. Równoległości lunetki d. Indeksu- najważniejszy!!! • Określenie błędu metodą na Słońce- najdokładniejszy, • Określenie błędu metodą na gwiazdę, • Kontrola dokładności pomiarów, • Określenie błędu indeksu sposobem na widnokrąg.

wysokość jaką miałoby ciało niebieskie, gdyby obserwator w momencie pomiaru wysokości znajdowałby się w pozycji tablicowej, a wartość LHAT i deklinacji tabl. Równa była LHA* i dekl.*

rzeczywista wartość deklinacji* obliczona na moment obserwacji i zaokrąglona do pełnych stopni, zawsze w dół.

a. Sposób analityczny- bezpośrednie rozwiązanie trójkąta sferycznego paralaktycznego,

b. Sposób graficzny- rzut La’Hiera,

c. Sposób tablicowy- tablice HD, tablice ABC, d. Identyfikatory- płaski, kulisty, e. Mapy i atlasy nieba gwieździstego