Teoria Lamarcka:

F0a02901-712f-4798-8a58-56feb4d7e8a7

1) wszystkie organizmy obdarzone są siłą witalną, która sprawia,że mają zdolność do nieustannego rozwoju

F0a02901-712f-4798-8a58-56feb4d7e8a7

2) ewolucja odbywa się na poziomie osobniczym

3)narządy używane rozwijają się,a nieużywane się uwsteczniają 4)cechy nabyte w ciągu życia osobnika są dziedziczone 5) życie na Ziemi powstaje na drodze samorództwa

Teoria ewolucji Darwina

A9bd134c-77d9-4d50-b40e-2ed1bb9fde4b

przemiany organizmów możliwe są za pomocą zmienności organizmów; mechanizmami ewolucji są dobór naturalny i walka o byt (konkurencja między organizmami)

Syntetyczna teoria ewolucji (rozwinięcie teorii Darwina)

7e7108f4-71dd-465b-9a17-33aa70500843

-zmienność genetyczna jest wynikiem rekombinacji i mutacji

-w przyrodzie istnieje nadwyżka rozrodczośći (organizmy produkują dużo potomstwa,jednak ich ilość jest względnie stała w populacji)

-organizmy konkurują ze sobą,czego przejawem jest walka o byt -największe szanse przeżycia mają osobniki najlepiej przystosowane do danych warunków (selekcja naturalna)

Dowody bezpośrednie ewolucji

1)wnioski z bezpośrednich obserwacji zmian ewolucyjnych

2)skamieniałości

3)formy przejściowe 4)relikty filogenetyczne

Skamieniałości

Adc0254c-bd2a-42dd-8abb-45de40f5d6ee

owady zatopione w bursztynie, skamieniałe kości, muszle organizmów

Formy przejściowe

A7666694-9b79-4126-82d6-26a5fc6a58e8

ichtiostega, seymuria i kotylozaury, praptak (archeopteryx) ,cynognatus ,stekowce

ichtiostega

Df7dc14d-d688-4796-90f3-93324f3f4e11

cechy rybie: łuski,ogon z płetwą,nozdrza, linia naboczna

Df7dc14d-d688-4796-90f3-93324f3f4e11

cechy płazie: kończyny połączone z kręgosłupem, płuca, ucho środkowe

seymuria i kotylozaury

6811a2bb-b179-4fd6-8935-73db9277d5d2

cechy płazie: zęby labiryntowe, kończyny płazie

6811a2bb-b179-4fd6-8935-73db9277d5d2

cechy gadzie; jeden kłykieć potyliczny, pazury

praptak (archeopteryx)

1d6f7c8c-1687-470c-9958-bf446c68d19c

cechy gadzie: szczęki z zębami, 3 wolne palce w skrzydle, niezrośnięte kręgi, brak grzebienia na mostku, pełne kości

1d6f7c8c-1687-470c-9958-bf446c68d19c

cechy ptasie: pióra,dziób, kość skokowa, obojczyki, miednica otwarta, kości częściowo pneumatyczne

cynognatus

Ac09d27f-d5a7-42b4-a273-39afd4d2ae79

cechy gadzie: masywna sylwetka gadzia, żuchwa jak u gada, budowa palców-liczba paliczków jak u gada

Ac09d27f-d5a7-42b4-a273-39afd4d2ae79

cechy ssacze: wtórne podniebienie kostne, heterodontyzm, 2 kłykcie potyliczne, kończyny podpierają tułów, sierść

stekowce

3af43f69-bdc6-44a8-88ac-e5658361cc98

cechy gadzie : kość krucza, jajorodność, nieustalona temperatura

3af43f69-bdc6-44a8-88ac-e5658361cc98

cechy ssacze: sierść, gruczoły mleczne

relikty filogenetyczne

De8e3a51-eb2c-4adb-93b4-05321b4014ba

miłorząb,latimeria, hoacyn,dziobak

Dowody pośrednie:

jedność budowy i funkcjonowania, narządy homologiczne, narządy analogiczne, narządy szczątkowe, atawizmy, dowody z zakresu embriologii, dowody z zakresu biogeografii, podobieństwo biochemiczne organizów

melanizm przemysłowy

A7633f7b-4a1e-4cb8-9e94-392dda82ca04

na przykładzie krępaka nabrzozaka; Forma ta, mniej widoczna na tle ciemnej od pyłów kory drzew, rzadziej padała ofiarą ptaków drapieżnych, które eliminowały osobniki jasno ubarwione. W rezultacie na obszarach przemysłowych zaczęła dominować forma ciemno u

A7633f7b-4a1e-4cb8-9e94-392dda82ca04

antybiotykooporność

8083b492-e7f8-438a-acd4-35d5fe6f3634

wynika to m.in. z faktu,że po podaniu antybiotyku w organizmach osób chorych przetrwały nieliczne bakterie, które pomogły przekazać cechę oporności bakteriom potomnym

8083b492-e7f8-438a-acd4-35d5fe6f3634

narządy homologiczne

narządy o wspólnym pochodzeniu i podobnym planie budowy, rozwijają się z tych samych struktur zarodkowych; różnią się wyglądem zewnętrznym na skutek pełnienia odmiennych funkcji; powstają w wyniku dywergencji

narządy analogiczne

narządy,które nie mają wspólnego pochodzenia,ale są zewnętrznie podobne na skutek pełnienia podobnych funkcji; powstają w wyniku konwergencji

przykłady narządów homologicznych

F73ec423-e4a9-4e7f-ac91-23ed8339297f

kończyny przednie ssaków, liście pułapkowe dzbanecznika, liście spichrzowe cebuli, liście ozdobne poinsencji , liść pułapkowy rosiczki i płatek róży, oko karpia i oko człowieka, woreczek zalążkowy jabłoni i bielmo pierwotne sosny, płytki kostne w skórze

F73ec423-e4a9-4e7f-ac91-23ed8339297f

przykłady narządów analogicznych

skrzydło ważki i ptaka, rośliny kaktusowate i wilczomleczowate, kończyny kreta i odnóża turkucia podjadka

konwergencja

upodabnianie się organizmów niespokrewnionych pod wpływem tych samych warunków śroowiska

dywergencja

powstawanie różnic pomiędzy blisko spokrewnionymi organizmami w związku z ich przystosowaniem się do funkcjonowania w różnych warunkach środowiska

przykłady konwergencji

rekiny i delfiny upodobniły się do siebie kształtem ciała, kaktus i wilczomlecze, opływowy kształt ciała: delfina,dorsza,foki,wieloryba,

źródło konwergencji

te same czynniki doboru naturalnego wpływające na proces ewolucji różnych populacji ; organizmy, mimo,że są przedstawicielami różnych grup,upodabniają się do siebie w takim samym środowisku

adaptacja-w wyniku dywergencji

taka adaptacja prowadzi do zróżnicowania wyglądu zewnętrznego mimo takiego samego pochodzenia i identycznego planu budowy

atawizmy

cechy charakterystyczne dla odległych przodków,które zanikły w toku ewolucji-silne owłosienie u człowieka, u kaktusów występują ciernie zamiast liści

narządy szczątkowe

u współczesnych uległy silnemu uwstecznieniu, natomiast u ich przodków były dobrze rozwinięte i spełniały ważne funkcje

przykłady narządów szczątkowych

1)u roślin- rodnia w zalążku sosny

2) u zwierząt- ślepe oczy kreta, skrzydła strusia, włosy na skórze słonia, szczątkowe palce kopytnych

3)człowiek-wyrostek robaczkowy, owłosienie ciała,zęby mądrości, mięśnie ruchowe małżowiny usznej, kość ogonowa,najądrze

Dowody z zakresu embriologii

podobieństwo wczesnych etapów rozwoju zarodkowego kręgowców

Dowody z zakresu biogeografii

wielość endemitów na wyspach,np na Galapagos

endemity

B1f0e852-4cf1-4eac-8da6-49036e38e635

organizmy występujące tylko na danym obszarze- koala, kameleon,

B1f0e852-4cf1-4eac-8da6-49036e38e635

Podobieństwo biochemiczne

-taka sama struktura wielkocząsteczkowych związków organicznych ,wchodzących w skład wszystkich org.

-wykorzystywanie ATP jako podstawowego akumulatora i nośnika energii

-wytwarzanie przez większość organizmów niektórych enzymów trawiennych, -podobieństwo chlorofilu i hemoglobiny -podobieństwo budowy niektórych białek-np.cytochrom C -podobieństwo niektórych hormonów-insulina ludzka i świńska -podobieństwo budowy antyg

Dobór naturalny

proces polegający na tym,że przeżywają i wydają na świat potomstwo osobniki najlepiej przystosowane do życia w danych warunkach środowiska

Typy: stabilizujący, kierunowy,rozrywający

dobór stabilizujący

45331c33-2328-48fb-9884-14b49cb1903f

względnie stałe warunki środowiska, faworyzuje fenotypy,które najlepiej przystosowują się do zmian

45331c33-2328-48fb-9884-14b49cb1903f

dobór kierunkowy

425c773b-1894-4a34-be42-e8e01f8904e1

warunki środowiska ulegają stopniowym zmianom, powoduje przesunięcie rozkładu częstości cechy w stronę jednej z wartości skrajnych ( z cechami wyraźnie niekorzystnymi)

425c773b-1894-4a34-be42-e8e01f8904e1

dobór rozrywający

D800a939-c2f1-4ea6-88cc-4443ab183c0a

eliminuje osobniki o średnim natężeniu cechy; powoduje powstanie dwóch odrębnych populacji

D800a939-c2f1-4ea6-88cc-4443ab183c0a

mała różnorodność populacji

populacje o niskim poziomie różnorodności genetycznej są bardziej zagrożone wystąpieniem rzadkich chorób genetycznych lub większą podatnością na choroby, ponieważ w większości mają te same geny warunkujące odpowiedź immunologiczną

populacja o małej liczebności

w małej populacji zmniejsza się zmienność genetyczna,co utrudnia adaptację do zmieniających się warunków środowiska/ w małych populacjach w wyniku dryfu genetycznego może łatwiej dojść do utrwalenia mutacji niekorzystnej

izolacja rozrodcza

:prezygotyczna i postzygotyczna

izolacja prezygotyczna

występują w niej bariery,które uniemożliwiają zapłodnienie :

1)izolacja siedliskowa-odmnienne siedliska

2)sezonowa-różna pora okresów godowych 3)behawioralna-różne zachowania godowe 4)mechaniczna-odmienna budowa narządów kopulacyjnych 5)gametyczna-chemiczna niezgodność

specjacja=powstawanie nowego gatunku

:allopatryczna i sympatryczna

specjacja allopatryczna-na różnych terenach/rozdzielone barierą geograficzną

geograficzna, zmiany w puli genowej populacji odizolowanej, wykształcenie mechaniczmów izolacji rozrodczej

specjacja sympatryczna-na tyc samych terenach/nierozdzielone barierą geograficzną

dobór rozrywający,poliploidyzacja

Ewolucjonizm
Nauki przyrodnicze - biologia (poziom zaawansowany)