|
Leki wywołujące cukrzycę |
|
hormony tarczycy GKS kw. nikotynowy fenytoina diuretyki pętlowe i tiazydowe beta-mimetyki alfa-mimetyki cyklosporyna i takrolimus asparaginaza akamprozat diazoksyd atypowe leki neuroleptyczne leki p/drgawkowe pentamidyna interferony opioidy |
|
Insuliny ultraszybkodziałające |
|
początek: 5-15 min szczyt:1h czas: 3-5h insulina lispro insulina aspart insulina glulizynowa najmniejsza zmienność wchłaniania (5%) działanie niezależne od dawki można bezp. przed posiłkiem bez kontroli glikemii |
|
insulina lispro |
|
B28 Pro <--> B29 Lys krezolowy środek konserwujący |
|
insulina aspart |
|
Asp --> B28 Pro |
|
insulina glulizynowa |
|
Lys --> B3 Asn Glu --> B29 Lys |
|
Insulina krótkodziałające |
|
efekt: 30min szczyt: 2-3h działanie:5-8h wczesna hiperglikemia poposiłkowa póżna hipoglikemia poposiłkowa zmienność wchłaniania (25%) zależność działania od dawki JEDYNA I.V. |
|
Neutralna insulina protaminowa NPH/insulina izofanowa |
|
efekt:2-5h szczyt:4-12h czas: 12-24h zmienność wchłaniania (50%) zmieszana insulina z protaminą żeby nie było formizofanowych |
|
Insuliny długodziałające |
|
insulina detemir insulina glarginowa BEZSZCZYTOWE nie mieszać z innymi insulinami! |
|
insulina glarginowa |
|
+2 Arg do końca karboksylowego Gly --> A21 Asn wytrąca się w bardziej obojętnym pH pod skórą, roztwory kwaśne efekt:1-1,5h czas:11-24h wchłanianie niezależne od miejsca małaimmunogenność |
|
insulina detemir |
|
2x/dobę X B30Thr +kw. tetradekanowy efekt: 1-2h czas: >11h |
|
Mieszanki insulinowe |
|
NPL + lispro NPA + aspart NPH + naturalna |
|
DN insuliny |
|
hipoglikemia poinsulinowa,nieświadomość hipoglikemii lipodystrofia poinsulinowa hipertrofia poinsulinowa wzrost m. ciała 2-4kg insulinooporność (IgG) uczulenie na insulinę(IgE) zaburzenia widzenia na począrku leczenia obrzęki poinsulinowe (retencja sodu) wzrost ryzyka rozwoju raka? (i sulfynylomoczniki) |
|
Biguanidy |
|
METFORMINA EUGLIKEMIZUJĄCE:brak hipoglikemii, zmniejszona hiperglikemia na czczo i po posiłku, brak przyrostu masy ciała I RZUTU W CUKRZYCY TYPU II zmniejszenie ryzyka powikłań MAKROangiopatycznych |
|
Działanie |
|
aktywują AMPK w wątrobie hamowanie glukoneogenezy zmniejszenie wchłaniania glukozy z p.pok. wzrost konwersji do mleczanów w erytrocytach zmniejszenie st.glukagonu we krwi stymulacja glukolizy w tkankach zwiększone usuwanie glukozy z krwi |
|
Właściwości |
|
nie wiąże się z białkami, wydalana w postaci niezmienionej z moczem, tał 2-3h |
|
DN |
|
z p.pok w tym biegunka zmniejszone wchłanianie wit.B12 |
|
P/wskazania |
|
choroby nerek, wątroby i przebiegające z hipoksją, choroba alkoholowa bo wzrost ryzyka kwasicy mleczanowej |
|
I gen. pochodnych sulfynylomocznika |
|
Chlorpropamid Tolazamid Tolbutamid |
|
II gen.pochodnych sulfynylomocznika |
|
Glipizyd Gliklazyd Glibenklamid Glimepiryd Glikwidon |
|
Mechanizm działania poch.sulfonylomocznika |
|
hamują kanały K+ zależne od ATP zmniejszają st. glukagonu |
|
Właściwości |
|
wiążą się z białkamiw 99% met. w wątrobie, wydalane z moczem |
|
DN pochodnych sulfonylomocznika |
|
nudności, wymioty przyrost masy ciała hipoglikemia agranulocytoza, anemia aplastyczna i hemolityczna żółtaczka cholestatyczna reakcja disulfiramowa nieskuteczne po 6-7 latach leczenia |
|
P/wskazania do sulfonylomoczników |
|
ciąża, laktacja niewydolność wątroby i nerek CUKRZYCA TYPU 1 |
|
interakcje |
|
nasilają: acenokumarol, beta-adrenolityki, tetracykliny, sulfonamidy, cyklofosfamid, salicylany osłabiają:hormony tarczycy, sympatykomimetyki, diuretyki, GKS |
|
Meglitynidy |
|
Repaglinid Nateglinid hamują kanał K+ zależny od ATP |
|
Właściwości meglitynidów |
|
powinny być przyjmowane tuż przed posiłkiem met. przez CYP3A4 bardzo szybko działają w przeciągu 1h wtórna nieskuteczność |
|
Interakcje |
|
nasilenie działania: beta-blokery, chloramfenikol, acenokumarol, sulfonamidy, salicylany, nlpz, inhibitory MAO |
|
Nateglinid |
|
pochodna D-fenyloalaniny OK W NIEWYDOLNOŚCI NEREK najmniejsze ryzyko hipoglikemii |
|
Tiazolidynediony |
|
Pioglitazon Roziglitazon rec. PPARgamma, pioglitazon też na PPARalfa zmniejszają insulinooporność zmniejszają TG, zwiększają HDL (pioglitazon) |
|
Pioglitazon |
|
met. w wątrobie, CYP3A4, zalecane dodatkowe środki antykoncepcji |
|
DN tiazolidynedionów |
|
obrzęki obrzęk plamki żółtej wzrost masy ciała zastoinowa N krążenia wzrost ryzyka złamań kościu kobiet ryzyko raka pęcherza moczowego ryzyko incydentów SN (roziglitazon) |
|
inhibitory alfa-glukozydazy |
|
akarboza miglitol hamują alfa-glukozydazę w jelitach NIE w chorobach zapalnych jelit i nn silne DN z p.pok a hipoglikemia tylko w połączeniu z innymi lekami |
|
Leki hipoglikemizujące |
|
beta-adrenolityki salicylany NLPZ teofilina ACEI etanol lit bromokryptyna |