humus, czyli próchnica, zbierająca się w procesie akumulacji

zwany poziomem wymywania (eluwialnym, bielicowania)

zwany poziomem wmywania (iluwialnym, brunatnienia)

poziom skał podścielających.

nieurodzajne, większą część roku pokryte zmarzliną, można spotkać je w klimacie subpolarnym okołobiegunowym;

niewielkie urozmaicenie, wysoki poziom wymycia, występują w chłodnym klimacie w miejscach występowania lasów iglastych;

w miarę żyzne, powstają w miejscach, powrastanych przez lasy liściaste oraz mieszane;

występują w sferze klimatycznej umiarkowanej w klimacie ciepłym w związku z roślinnością stepową;

w miejscach o klimacie pustynnym oraz półpustynnym, nie za bardzo urodzajne, a ich profil glebowy jest płytki;

zawierają duże ilości żelaza, żółtoziemy oraz laterty

powstają na wapieniach podlegających wietrzeniu, a poziom próchnicy zalega w nich na skale macierzystej, pozostałe poziomy w zasadzie nie istnieją;

powstają w dolinach rzecznych oraz w okolicach ujść rzek, a złożone są z drobnych cząstek materiału, nanoszonego przez rzekę;

powstają w procesie bagiennym, bardzo żyzne, natomiast uprawa na nich jest dosyć trudna;

powstaje w okolicach bagien, a nawet po wysuszeniu nie jest zbyt urodzajna;

nieurodzajne, występują na obszarach górskich;