według dawnych wierzeń powiązanie ludzkich losów i zjawisk zachodzących na Ziemi z położeniami na niebie Słońca, Księżyca i planet.

zewnętrzne warstwy gazu otaczające plantę, księżyc lub gwiazdę

drobna cząstka materii zbudowana z jądra otoczonego chmurą elektronów.

stara, gęsta gwiazda, w kórej wyczerpały się wszystkie zasoby paliwa jądrowego, i która powoli umiera.

kulisty obiekt przypominający małą i słabą gwiazdę, za mało masywny, aby stać się prawdziwą gwiazdą, ale masywniejszy od planety.

elektroniczna siatka prostokątna ze światłoczyłych elementów służąca do zapisu obrazu badanego obiektu; (skrót od ang. charge

rodzaj gwiazd, które regularnie rozdymając się i kurcząc (pulsując) zmieniają swój blask w okresie kilku dni.

warstwa atmosfery słonecznej (lub gwiazdowej) znajdująca się tuż nad widzialną jego tarczą (fotosfery).

niewidoczna materia we Wszechświecie, o której istnieniu wnosimy na podstawie jej grawitacyjnego oddziaływania na inne obiekty.

obszar, w którym skupione jest tyle masy, że przyciąganie grawitacyjne uniemożliwia ucieczkę stamtąd czegokolwiek, nawet światła.

czas mierzony wschodzeniem i zachodzeniem nie Słońca, a gwiazd. O określonej godzinie czasu gwiazdowego zawsze widać te same gwiazdy, dlatego jest on wygodny do planowania obserwacji astronomicznych.

związek chemiczny złożony z dwóch lub więcej atomów.

stara gwiazda, która znacznie się rozdęła i ma stosunkowo chłodną powierzchnię, więc świeci czerwono.

kątowa odległość obiektu od równika niebieskiego; odpowiednik szerokości geograficznej.

grupa meteorów, które

kątowa odległość od zerowego południka (Greenwich) na wschód lub na zachód.

czas jednego pełnego obrotu Ziemi wokół własnej osi.

dysk naszej Galaktyki widoczny na niebie jako jasny, nieregularny pas.

pierścień materii krążącej wokół obiektu centralnego

podgrzewanie powierzchni planety i jej atmosfery przez ciepło uwięzione pod warstwą gazu znajdującego się w atmosferze.

zmiana częstotliwości odbieranego sygnału (wysokości dźwięku albo barwy światła), wynikająca z poruszenia się "nadawcy" względem "odbiorcy".

widziana z Ziemi roczna droga Słońca wśród gwiazd na niebie; płaszczyzna orbity Ziemi.

drobna cząstka w atomie obdarzona ujemnym ładunkiem elektrycznym.

"spłaszczony" okrąg.

widoczna z Ziemi część powierzchni Księżyca lub planety oświetlona przez Słońce.

"porcja" energii promienistej pozwalająca opisać światło jako cząstkę.

widoczna gołym okiem powierzchnia Słońca (lub innej gwiazdy).

duże zbiorowisko gwiazd powiązanych ze sobą siłami grawitacji.

galaktyka, która wysyła z centralnych obszarów ogromne ilości energii nie pochodzącej z gwiazd.

długozasięgowa siła przyciągająca działająca pomiędzy wszystkimi ciałami. Wzajemne przyciąganie dwóch mas opisał Izaak Newton.

ogromna kula świecącego gazu wytwarzająca energię podczas reakcji termojądrowych, które zachodzą w jej gorącym wnętrzu.

stara gwiazda, w której atomy zostały tak "zgniecione", że pozostały tylko bardzo gęsto upakowane neutrony.

gwiazda, której jasność gwałtownie wzrosła; w rzeczywistości układ dwu gwiazd, w którym jeden składnik wybuchł w konsekwencji przepływu masy do sąsiada.

gwiazda, dla obserwatora znajdującego się w określonym miejscu na Ziemi, widoczna zawsze nad horyzontem.

para gwiazd krążących wokół wspólnego środka masy.

katastroficzny wybuch gwiazdy, który powoduje, że przez szereg tygodni obiekt świeci tak jasno, jak cała galaktyka.

gwiazda, której jasność zmienia się w sposób regularny bądź zupełnie nieprzewidywalny wraz z upływem czasu.

jeden z wybranych i nazwanych fragmentów nieba rozpoznawany po charakterystycznym wzorze, jaki tworzą najjaśniejsze jego gwiazdy.

materia rozłożona kuliście wokół środka galaktyki.

drugi, po wodorze, lekki pierwiastek. Rzadki na Ziemi, stanowi jedną czwartą budulca Wszechświata.

miara świecenia obiektu astronomicznego.

średnia odległość Ziemi od Słońca, 149 597 870 km.

lodowa bryła krążąca w Układzie Słonecznym, która podczas zbliżania się od Słońca zaczyna świecić i tracić materię (gaz i pył) widoczną w postaci warkoczy.

rzadka, bardzo gorąca zewnętrzna warstwa atmosfery słonecznej, którą widać tylko podczas całkowitego zaćmienia Słońca.

promieniowanie pozostałe po najwcześniejszych chwilach narodzin Wszechświata wypełniające równomiernie całą przestrzeń.

badanie Wszechświata jako całości.

okrągłe wgłębienie na powierzchni planety, księżyca lub planetoidy.

pisany wielką literą: jedyny naturalny satelita Ziemi; pisany małą literą: naturalny satelita innej planety.

bardzo jasna, odległa galaktyka, której obraz wygląda na kliszach fotograficznych jak obraz gwiazdy.

gorąca, roztopiona materia wypływająca z wulkanu i zastygająca w twarde skały podczas stopniowego stygnięcia.

miara wielkości gwiazdowej.

gaz i pył pomiędzy gwiazdami.

jasny ślad na niebie wywołany wpadającym w ziemską atmosferę drobnym okruchem materii.

skalna lub metalowo

skalna lub metalowo

obłok gazu i pyłu pomiędzy gwiazdami lub wokół gwiazdy.

zewnętrzne warstwy atmosfery wydmuchane z gwiazdy i widoczne na niebie jako pierścień otaczający tę gwiazdę.

duże ciemne obszary na powierzchni Księżyca.

cząstka elementarna nie obdarzona ładunkiem elektrycznym, mogąca poruszać się praktycznie z prędkością światła (tzn o znikomej lub zerowej masie spoczynkowej).

obojętna elektrycznie cząstka elementarna znajdująca się zwykle w jądrach atomów.

główna soczewka zbierająca światło w teleskopie soczewkowym.

hipotetyczny rezerwuar komet otaczający jak bańka mydlana Słońce w promieniu około jednego roku świetlnego.

dwie małe galaktyki, sąsiadujące z naszą, widoczne gołym okiem na niebie południowym (Wielki i Mały Obłok Magellana).

droga ciała w przestrzeni. Planety poruszają się pod wpływem sił grawitacji po orbitach eliptycznych wokół Słońca; podobnie

zmiana względnego położenia różnie odległych gwiazd wskutek zmiany miejsca obserwacji (na Ziemi lub w przestrzeni).

jednostka odległości równoważna 3,2616 latom świetlnym.

obszar za orbitą Neptuna, w którym znajdują się lodowe bryły

ciemniejszy obszar na powierzchni Słońca. Wydaje się ciemniejszy, gdyż jest chłodniejszy od swego otoczenia.

duży kulisty obiekt złożony ze skał oraz gazów, o masie zbyt małej, by mógł stać się gwiazdą, krążący wokół masywnego ciała centralnego (np. Słońca).

bryła skalna lub skalno