|
A capite ad calcem |
|
Od głowy do pięty (Od stóp do głów). |
|
A casu ad casum |
|
Od przypadku do przypadku. |
|
A fructibus eorum cognoscetis eos |
|
Po ich owocach ich poznacie. |
|
A maximis ad minima |
|
Od największych do najmniejszych. |
|
A planta pedis usque verticum eius. |
|
Od podeszwy stopy do głowy jego. |
|
A priori |
|
Uprzedzając fakty (dosł. z góry). |
|
A verbis ad verbera |
|
Od słów do rękoczynów. |
|
Ab alio exspectes, alteri quod feceris |
|
Od innego oczekuj tego, co robisz drugiemu; jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie. |
|
Ab equis ad asinos |
|
Z deszczu pod rynnę, z pieca na łeb (dosł. z koni na osły). |
|
Ab Iove principium |
|
Początek od Jowisza. |
|
Ab ovo |
|
Od jaja. |
|
Ab ovo usque ad mala |
|
Od początku do końca (dosł. od jajka do jabłek). |
|
Ab urbe condita |
|
Od założenia miasta [Rzymu]; od początku. |
|
Absens carens |
|
Nieobecny traci. |
|
Absente reo |
|
Pod nieobecność oskarżonego. |
|
Absterget Deus omnem lacrimam ab oculis eorum |
|
I otrze Bóg wszelką łzę z oczu ich. |
|
Acta est fabula |
|
Sztuka jest skończona. |
|
Acti labores iucundi |
|
Dokonane prace przyjemne. |
|
Actis testantibus |
|
Jak świadczą akta. |
|
Actum ne agas! |
|
Nie rób tego [co już jest zrobione]! |
|
Actus hominis non dignitas iudicentur |
|
Niech będą sądzone czyny człowieka, a nie jego godność. |
|
Acu rem tetigisti |
|
Trafiłeś w sedno (dosł. dotknąłeś rzeczy igłą). |
|
Ad imaginem quippe Dei factus est homo |
|
Na obraz bowiem Boży stworzony jest człowiek. |
|
Ad kalendas Graecas |
|
Na czas nieokreślony (dosł. do greckich kalend). |
|
Ad maiorem Dei gloriam |
|
Dla większej chwały Bożej. |
|
Ad meliora tempora |
|
Do lepszych czasów; obyśmy się spotkali w lepszych czasach. |
|
Adhibe rationem difficultatibus |
|
W trudnościach odwołuj się do rozumu. |
|
Admoneri bonus gaudet |
|
Dobry człowiek z radością przyjmuje napomnienia. |
|
Adulescentia est tempus discendi, sed nulla aetas sera est ad discendum |
|
Młodość jest czasem nauki, ale żaden wiek nie jest zbyt późny do podjęcia nauki. |
|
Adveniat regnum Tuum |
|
Przyjdź Królestwo Twoje. |
|
Adversae res admonent religionem |
|
Przeciwności uczą pobożności. |
|
Aequam memento rebus in arduis servare mentem non secus in bonis |
|
Pamiętaj zachować spokój umysłu tak w nieszczęściu jak i w powodzeniu. |
|
Aequat omnes cinis; impares nascimur, pares morimur |
|
Wszystkich zrównuje proch; rodzimy się nierówni, równi umieramy. |
|
Aeris alieni comes miseria |
|
Towarzyszką długu jest nędza. |
|
Aetas dulcissima adulescentia est |
|
Najmilszym okresem życia jest młodość. |
|
Alea iacta est |
|
patrz Iacta alea est |
|
Alea, vina, Venus, per quae sum factus egenus |
|
Kości, wino i Wenus, przez to stałem się nędzarzem. |
|
Aliena vitia in oculis habemus, a tergo nostra sunt |
|
Cudze błędy [winy] mamy na oku, nasze poza nami. |
|
Alienis delectari malis |
|
voluptas inhumana |
|
Alitur vitium vivitque tegendo |
|
Wada podrasta i życie jej jest podtrzymywane, gdy jest w ukryciu. |
|
Aliud clausum in pectore, aliud in lingua promptum habent |
|
Ludzie mają co innego w sercu, co innego na języku. |
|
Aliud est facere, aliud est dicere |
|
Co innego jest dotrzymać słowa, co innego obiecać. |
|
Alius est Amor, alius Cupido |
|
Co innego miłość, co innego namiętność. |
|
Alma Mater |
|
Matka Karmicielka. |
|
Alter alterum docet |
|
Jeden uczy drugiego. |
|
Alteri vivas oportet, si tibi vis vivere |
|
Trzeba żyć dla innych, jeśli chcesz żyć z pożytkiem dla siebie. |
|
Amantes amentes |
|
Zakochani są jak szaleńcy. |
|
Amantium irae amoris integratio |
|
Kłótnie kochanków umacniają ich miłość. |
|
Ambitiosa non est fames |
|
Głód nie ma ambicji. |
|
Amici fures temporum |
|
Przyjaciele to złodzieje czasu. |
|
Amicorum omnia communia |
|
U przyjaciół wszystko jest wspólne. |
|
Amicum perdere est damnorum maximum |
|
Stracić przyjaciela to największa ze strat. |
|
Amicus certus in re incerta cernitur |
|
Pewnego przyjaciela poznaje się w niepewnej sytuacji. |
|
Amicus optima vitae possesio |
|
Przyjaciel to największy skarb w życiu. |
|
Amicus Plato, sed magis amica veritas |
|
Przyjacielem Plato, lecz większą przyjaciółką prawda. |
|
Amicus stultorum similis efficietur |
|
Przyjaciel głupich stanie się do nich podobny; kto z kim przestaje, takim się staje. |
|
Amittit merito proprium, qui alienum appetit |
|
Słusznie traci swoje, kto sięga po cudze. |
|
Amor caecus |
|
Ślepa miłość. |
|
Amor magister optimus |
|
Miłość najlepszym nauczycielem. |
|
Amor non quaerit, amor reperit |
|
Miłość nie szuka, miłość znajduje. |
|
Amor omnibus idem |
|
Miłość dla wszystkich jednaka. |
|
Amor patriae nostra lex |
|
Miłość ojczyzny naszym prawem. |
|
Amor tollit timorem |
|
Miłość usuwa strach. |
|
Amor vincit omnia |
|
zob. Omnia vincit amor... |
|
Amo te, ama me |
|
Kocham cię, kochaj mnie. |
|
Anceps remedium melius quam nullum |
|
Niepewne lekarstwo lepsze niż żadne. |
|
Anguis in herba |
|
Wąż w trawie. |
|
Animam debeo |
|
Jestem winien duszę |
|
Animos labor nutrit |
|
Praca karmi umysły. |
|
Animus aeger semper errat |
|
Chory umysł zawsze błądzi. |
|
Annuntio vobis gaudium magnum: habemus papam |
|
Ogłaszam wam radość wielką: mamy papieża. |
|
Annus superior semper melior |
|
Rok ubiegły zawsze lepszy. |
|
Apage, Satanas! |
|
Idź precz, szatanie! |
|
Aqua et panis est vita canis |
|
Woda i chleb to życie psa. |
|
Arbiter elegantiarum |
|
Mistrz dobrego smaku. |
|
Arcus nimium tensus rumpitur |
|
Łuk zbytnio naciągnięty pęka. |
|
Ardua prima via est |
|
Początki są trudne (dosł. pierwsza droga jest stroma). |
|
Argumentum pessimi turba |
|
Zgubnym argumentem jest tłum. |
|
Arma virumque cano |
|
Opiewam czyny orężne męża. |
|
Ars alit artificiem |
|
Sztuka żywi twórcę. |
|
Ars auro gemmisque prior. |
|
Sztuka cenniejsza niż złoto i [drogie] kamienie. |
|
Ars est celare artem |
|
Sztuką jest ukryć sztukę. |
|
Ars est philosophia vitae |
|
Sztuka jest filozofią. życia. |
|
Ars longa, vita brevis |
|
Sztuka długotrwała, życie krótkie. |
|
Ars simia naturae. |
|
Sztuka małpująca naturę. |
|
Artes Liberales |
|
Sztuki wyzwolone. |
|
Artes serviunt vitae, sapientia imperat |
|
Umiejętności służą życiu, mądrość nim włada. |
|
Artificem commendat opus |
|
Dzieło mistrza chwali. |
|
Artis sola domina necessitas. |
|
Potrzeba [jest] jedyną władczynią Sztuki. |
|
Asinus ad lyram |
|
Osioł przy lirze; pasuje jak wół do karety. |
|
Asinus asino pulcherrimus |
|
Osioł dla osła jest najpiękniejszy. |
|
Asinus asinorum [in saecula saeculorum] |
|
Osioł nad osłami [na wieki wieków]. |
|
Asinus in tegulis |
|
Osioł na dachu. |
|
Assidue addiscens ad senium venio |
|
Douczając się nieustannie dochodzę do starości. |
|
Attendite a falsis prophetis |
|
Strzeżcie się fałszywych proroków. |
|
Audaces fortuna iuvat timidosque repellit |
|
Śmiałym los sprzyja i bojaźliwych odtrąca. |
|
Audentes fortuna iuvat [decoratque corona] |
|
Odważnych los wspiera [i koroną wieńczy]. |
|
Audi multa, loquere pauca |
|
Słuchaj dużo, mów mało. |
|
Audi, vide, sile |
|
Słuchaj, patrz i zachowaj milczenie. |
|
Audiatur et altera pars |
|
Niech będzie wysłuchana i druga strona. |
|
Aurea dicta |
|
Złote słowa. |
|
Aurea mediocritas |
|
Złoty środek (umiar). |
|
Auribus frequenitius quam lingua utere |
|
Uszu używaj częściej niż języka. |
|
Aut amat, aut odit mulier, nil est tertium |
|
Kobieta albo kocha albo nienawidzi, nie ma nic trzeciego. |
|
Aut bibat, aut abeat |
|
Niech pije albo niech sobie idzie. |
|
Aut Caesar aut nihil |
|
Być albo Cezarem, albo niczym. |
|
Aut viam inveniam aut faciam |
|
Albo znajdę drogę, albo ją sobie utoruję. |
|
Aut vincere, aut mori |
|
Albo zwyciężać, albo umierać. |
|
Avaritia et arrogantia praecipua validiorum vitia |
|
Chciwość i bezczelność to główne wady możnych. |
|
Ave, Caesar, morituri te salutant |
|
Witaj, Cezarze, idący na śmierć cię pozdrawiają. |
|
Avida est periculi virtus |
|
Męstwo jest chciwe niebezpieczeństwa. |
|
Avidis, avidis natura parum est |
|
Dla chciwych mało i całego świata. |
|
Avito vivit honore |
|
Żyje zaszczytami przodków. |
|
Axis mundi |
|
oś świata. |
|
Barba crescit, caput nescit |
|
Broda rośnie, rozumu nie przybywa. |
|
Barba non facit philosophum |
|
Broda nie czyni filozofem. |
|
Beati pauperes spiritu |
|
Błogosławieni ubodzy w duchu. |
|
Beatius est magis dare, quam accipere |
|
Więcej szczęścia jest w dawaniu niż w braniu. |
|
Beatus, qui prodest, quibus potest |
|
Szczęśliwy, kto pomaga, komu może. |
|
Beatus, qui tenet |
|
Szczęśliwy, kto posiada. |
|
Bellum omnium contra omnes |
|
Wojna wszystkich przeciw wszystkim. |
|
Bene dignoscitur, bene curatur |
|
Dobra diagnoza, dobre leczenie. |
|
Bene facit, qui ex aliorum erroribus sibi exemplum sumit |
|
Dobrze czyni ten, kto uczy się na cudzych błędach. |
|
Bene olet, qui nihil olet |
|
Dobrze pachnie, kto niczym nie pachnie. |
|
Benedictus qui venit in nomine Domini |
|
Błogosławiony, który idzie w imię Pańskie. |
|
Bis dat, qui cito dat |
|
Dwa razy daje, kto szybko daje. |
|
Bis repetita placent. |
|
Rzeczy powtórzone podobają się. |
|
Bona diagnosis, bona curatio |
|
Dobra diagnoza, dobre leczenie. |
|
Bona valetudo melior est quam maximae divitiae |
|
Dobry stan zdrowia jest lepszy niż największe bogactwo. |
|
Bono domino quot servi tot amici, malo domino quot servi tot inimici |
|
Dobry pan ilu ma niewolników, tylu też przyjaciół, zły zaś pan ilu ma niewolników, tylu wrogów. |
|
Bonum est, quod omnes appetunt |
|
Dobro jest tym, czego wszyscy pragną. |
|
Bonum ex malo non fit |
|
Dobro nie rodzi się ze zła. |
|
Bonum vinum laetificat cor hominis |
|
Dobre wino uwesela serce człowiecze. |
|
Bos lassus fortius figit pedem |
|
Zmęczony wół szybciej pracuje. |
|
Caeca invidia est |
|
Zawiść jest ślepa. |
|
Caecus si caeco ducatum praestat, ambo in foveam cadunt |
|
Jeśli ślepy ślepego prowadzi, obaj w dół wpadają. |
|
Caelum et terra transibunt, verba autem mea non praeteribunt |
|
Niebo i ziemie przeminą, ale słowa moje nie przeminą. |
|
Caelum et terram commovere |
|
Poruszyć niebo i ziemię. |
|
Calvitium non est vitium, sed prudentiae indicium |
|
Łysina to nie wada, lecz oznaka mądrości. |
|
Canis timidus vehementius latrat quam mordet |
|
Pies, który się boi, gwałtowniej ujada, niż gryzie. |
|
Cantus cycneus |
|
Łabędzi śpiew. |
|
Captatio benevolentiae |
|
Zjednywanie sobie względów. |
|
Caput mundi |
|
Głowa (stolica) świata. |
|
Carpe diem quam minimum credula postero |
|
Chwytaj dzień [korzystaj z chwili], jak najmniej ufając przyszłości. |
|
Carum est, quod rarum est |
|
Cenne jest to, co rzadkie. |
|
Carta non erubescit |
|
Papier się nie rumieni [ze wstydu]. |
|
Casus belli |
|
powód do wypowiedzenia wojny. |
|
Cave me, Domine, ab amico, ab inimico vero me ipse cavebo |
|
Strzeż mnie, Boże, od przyjaciół, od nieprzyjaciół sam się obronię. |
|
Cedant arma togae! |
|
Niech oręż ustąpi przed togą! |
|
Certum est, quia impossibile est |
|
Jest pewne, ponieważ jest niemożliwe. |
|
Ceterum censeo Karthaginem esse delendam |
|
Poza tym [zresztą] uważam, że Kartaginę należy zniszczyć. |
|
Cibi condimentum est fames |
|
Przyprawą potrawy jest głód. |
|
Cicer cum caule |
|
Groch z kapustą, tłum. Julian Tuwim |
|
Cinis et manes et fabula fies |
|
Popiołem i cieniem i wspomnieniem się staniesz. |
|
Civis totius mundi |
|
Obywatel całego świata. |
|
Clara pacta claros faciunt amicos |
|
Jasne (tj. jednoznaczne, wyraźne, nie budzące wątpliwości) układy tworzą wiernych przyjaciół. |
|
Clavus clavo pellitur |
|
Gwóźdź wybija się gwoździem. |
|
Cogitationis poenam nemo patitur |
|
Nikt nie ponosi odpowiedzialności za swoje myśli. |
|
Cogitationum poenam nemo luit |
|
Nikt nie cierpiał za karę myślenia. |
|
Cogito, ergo sum |
|
Myślę, więc jestem. |
|
Cognosce te ipsum |
|
Poznaj samego siebie. |
|
Comedamus et bibamus cras enim moriemur |
|
Jedzmy pijmy wszak jutro pomrzemy |
|
Communi consensu |
|
Za zgodą powszechną. |
|
Compos mentis |
|
Zdrów na umyśle. |
|
Conceptus est homo |
|
Począł się człowiek. |
|
Concordia civium murus urbium |
|
Zgoda obywateli to mur obronny miast. |
|
Concordia domi, foris pax |
|
Zgoda w domu, pokój na zewnątrz. |
|
Coniugium sine prole est quasi dies sine sole |
|
Małżeństwo bez potomstwa jest jak dzień bez słońca. |
|
Conquiescat in pace |
|
Niech odpoczywa w pokoju. |
|
Conflabunt gladios suos in vomeres |
|
Przekują miecze swe na lemiesze. |
|
Consensus facit legem |
|
Zgoda tworzy prawo. |
|
Consuetudinis magna vis est |
|
Wielka jest siła przyzwyczajenia. |
|
Consuetudo altera natura est |
|
Przyzwyczajenie jest drugą naturą. |
|
Consuetudo est optima legum interpres |
|
Zwyczaj jest najlepszą wykładnią praw. |
|
Consummatum est |
|
Dokonało się. |
|
Contra facta non valent argumenta |
|
Wobec faktów argumenty muszą ustąpić. |
|
Contra negantem principia non est disputandum |
|
Z kimś, kto zaprzecza pryncypiom, nie dyskutuje się. |
|
Contra vim mortis non est medicamen in hortis |
|
Przeciwko mocy śmierci nie ma ziół w ogrodach. |
|
Contra vim non valet ius |
|
Prawo jest bezsilne wobec przemocy. |
|
Contraria contrariis curantur |
|
Przeciwne leczymy przeciwnym. |
|
Convenienter naturae vivere |
|
Żyć w zgodzie z naturą. |
|
Cornix cornici numquam confodit ocellum |
|
Kruk krukowi oka nie wykole. |
|
Corpus delicti |
|
Dowód rzeczowy przestępstwa. |
|
Corpus iuris civilis |
|
Kodeks prawa cywilnego. |
|
Corrumpunt mores bonos colloquia mala |
|
Złe rozmowy psują dobre obyczaje. |
|
Corvus albus |
|
Biały kruk. |
|
Crede, quod habes, et habes |
|
Wierz, że masz, a będziesz miał. |
|
Credo ut intellegam |
|
Wierzę, aby rozumieć. |
|
Crescit sub pondere virtus |
|
Prześladowana cnota wzrasta. |
|
Crescite et multiplicamini et multiplicamini |
|
Wzrastajcie i rozmnażajcie się. |
|
Crescunt anni, decrescunt vires |
|
Przybywa lat, ubywa sił. |
|
Crux interpretum |
|
Krzyż komentatorów. |
|
Cucullus non facit monachum |
|
Kaptur [habit] nie czyni mnicha. |
|
Cui bono [fuerit]? |
|
Po co? Na czyją korzyść? |
|
Cuius est solum, eius est usque ad coelum (ad sidera, ad infinitum) |
|
Władca ziemi jest panem nieba ponad nią (aż do gwiazd, w nieskończoność). |
|
Cuius regio, eius religio |
|
Czyj kraj, tego religia. |
|
Cuiusvis hominis est errare, nullius nisi insipientis in errore perseverare |
|
Każdy człowiek może zbłądzić, uparcie w błędzie trwa tylko głupi. |
|
Cum debita reverentia |
|
Z należytym szacunkiem. |
|
Cum plenus venter, numquam studet ille libenter |
|
Kiedy brzuch pełny, nigdy nie studiuje on chętnie. |
|
Cum recte vivis, ne cures verba malorum |
|
Skoro uczciwie żyjesz, nie dbaj o słowa złych ludzi. |
|
Cum tacent, clamant |
|
Milcząc, wołają. |
|
Cum ventis litigare |
|
Rzucać słowa na wiatr. |
|
Cupido dominandi |
|
Żądza władzy. |
|
Cura fugit multo diluiturque mero |
|
Troska znika i rozpuszcza się w obfitym winie. |
|
Cura, ut valeas! |
|
Bądź zdrów! |
|
Curriculum vitae |
|
Przebieg życia (życiorys). |
|
Custos fratris mei sum ego? |
|
Czyż jestem stróżem brata mego? |
|
Dabit qui dedit. |
|
Kto dał, da [znowu]. |
|
Damnant quod non intellegunt. |
|
Potępiają, czego nie rozumieją. |
|
Data est mihi omnis potestas in caelo et in terra. |
|
Dana mi jest wszelka władza na niebie i na ziemi. |
|
De caelo in caenum. |
|
Z nieba w błoto. |
|
De fumo in flammam. |
|
Z dymu w ogień; z deszczu pod rynnę. |
|
De gustibus et coloribus non est disputandum. |
|
O upodobania i kolory nie należy się spierać. |
|
De gustibus (non est disputandum). |
|
W sprawach smaku (gustów, upodobań) nie ma dyskusji. |
|
De manu ad manum. |
|
Z ręki do ręki. |
|
De minimis non curat lex. |
|
Prawo nie troszczy się o drobiazgi. |
|
De mortuis aut bene, aut nihil. |
|
O zmarłych należy mówić dobrze albo nic. |
|
De mortuis nil nisi bene (bonum). |
|
Zmarłych należy wspominać tylko dobrze. |
|
De profundis (clamavi). |
|
Z otchłani (wzywałem). |
|
De suis homines laudibus libenter praedicant. |
|
O swojej chwale ludzie chętnie głoszą. |
|
De te fabula narratur. |
|
O tobie mówi bajka. |
|
Desipere est iuris gentium. |
|
Prawem ludzi jest głupota. |
|
Deum sequere. |
|
Idź za wezwaniem boga. |
|
Deus ex machina. |
|
Bóg [zstępujący] z machiny. |
|
Deus vult. |
|
Bóg tak chce. |
|
Dicere causam. |
|
Prowadzić sprawę przed sądem. |
|
Dicere non est facere. |
|
Mówić to nie znaczy działać. |
|
Dictum sapienti sat (est). |
|
Powiedziane mądremu wystarczy. |
|
Diem perdidi. |
|
Zmarnowałem dzień (bo nie zrobiłem nic dobrego). |
|
Dies diem docet. |
|
Dzień uczy dzień. |
|
Dies irae. |
|
Dzień gniewu. |
|
Difficile est satiram non scribere. |
|
Trudno nie pisać satyry. |
|
Difficilis in otio quies. |
|
Trudno zachować spokój w bezczynności. |
|
Diligere ex toto corde, et in tota anima. |
|
Miłować z całego serca i z całej duszy. |
|
Dimidium facti, qui bene coepit, habet, sapere aude, incipe. |
|
Połowę pracy ma za sobą, kto dobrze zaczął, miej odwagę być mądrym, zacznij. |
|
Dis aliter visum. |
|
Inna jest wola bogów. |
|
Disce puer latine, ego faciam te mości panie. (łac. makaroniczna) |
|
Ucz się chłopcze łaciny, a zrobię cię panem. |
|
Disce, sed a doctis, indoctos ipse doceto. |
|
Ucz się, lecz u uczonych, nieuczonych sam nauczaj. |
|
Discenda est virtus. |
|
Cnoty należy uczyć. |
|
Displicuit nasus tuus. |
|
Twój nos się nie spodobał. |
|
Divide et impera. |
|
Dziel i rządź. |
|
Divina natura dedit agros, ars humana aedificavit urbes. |
|
Boska przyroda dała pola, ludzka sztuka zbudowała miasta. |
|
Divitiae non sunt bonum. |
|
Bogactwo nie jest dobrem. |
|
Dixisse me aliquando placuit, tacuisse numquam. |
|
Bywało niekiedy, że żałowałem tego, co powiedziałem, nigdy jednak tego, że milczałem. |
|
Do, ut des. |
|
Daję [ci], abyś i ty dał [mnie]. |
|
Docendo discimus [discitur]. |
|
Nauczając, uczymy się. |
|
Dominus vitae necisque. |
|
Pan życia i śmierci. |
|
Donec eris sospes, multos numerabis amicos, tempora si fuernit nubila solus eris. |
|
Dopóki będziesz szczęśliwy, będziesz miał wielu przyjaciół, gdy przyjdą czasy pochmurne będziesz sam. |
|
Duas aures habemus et os unum, ut plura audiamus quam loquamur. |
|
Mamy dwoje uszu i jedne usta, abyśmy więcej słuchali niż mówili. |
|
Ducunt volentem fata, nolentem trahunt. |
|
Powolnego prowadzą losy, opornego siłą ciągną. |
|
Dulce bellum inexpertis. |
|
Wojna (wydaje się) miła tym, którzy jej nie doświadczyli. |
|
Dulce et decorum est pro patria mori. |
|
Słodko i zaszczytnie jest umierać za ojczyznę. |
|
Dulcis est somnus operanti. |
|
Słodki jest sen dla pracującego. |
|
Dum spiro, spero. |
|
Póki oddycham [żyję], nie tracę nadziei. |
|
Dum vivimus, vivamus! |
|
Dopóki żyjemy, używajmy życia! |
|
Duo cum faciunt idem, non est idem. |
|
Gdy dwóch robi to samo, to nie jest to samo. |
|
Duobus litigantibus tertius gaudet. |
|
Gdzie dwóch się kłóci, tam trzeci korzysta. |
|
Dura lex, sed lex |
|
Twarde prawo, ale prawo. |
|
E fructu arbor cognoscitur |
|
Po owocu poznaje się drzewo. |
|
E pluribus unum |
|
Z wielu jedno stworzyć. |
|
Ecce homo |
|
Oto człowiek. |
|
Edimus, ut vivamus, non vivimus, ut edamus |
|
Jemy, aby żyć, nie żyjemy, aby jeść. |
|
Egens aeque est is, qui non satis habet, et is, cui satis nihil potest esse |
|
Biedakiem jest zarówno ten, komu nie wystarcza, jak i ten, komu nic wystarczyć nie może |
|
Ego sum, qui sum |
|
Jestem, który jestem. |
|
Ego sum via et veritas, et vita |
|
Ja jestem drogą, prawdą i życiem. |
|
Entia non sunt multiplicanda praeter necessitatem |
|
Bytów nie należy mnożyć ponad konieczność. |
|
Epistula (enim) non erubescit |
|
List (bowiem) się nie rumieni. |
|
Equi donati dentes non inspiciuntur |
|
Darowanemu koniowi nie zagląda się w zęby. |
|
Ergo bibamus! |
|
Pijmy więc! |
|
Eritis sicut dii scientes bonum et malum |
|
Będziecie jako bogowie znający dobro i zło. |
|
Errare humanum est |
|
Błądzić jest rzeczą ludzką. |
|
Est modus in rebus, sunt certi denique fines, quos ultra citraque nequit consistere rectum |
|
Jest miara we wszystkim i określone granice, przed którymi i za którymi nie może ostać słuszność. |
|
Est ubi gloria nunc Babylonia? |
|
Gdzie jest teraz chwała Babilonu? |
|
Est vetus atque probus centum qui perficit annos |
|
Klasyk to ten, kto ukończy sto lat |
|
Et in sole maculae |
|
I na słońcu są plamy. |
|
Et tu, Brute, contra me? |
|
I ty, Brutusie, przeciwko mnie? |
|
Etiam latrones suis legibus parent |
|
I zbóje mają swoje prawa. |
|
Ex cathedra |
|
Z katedry. |
|
Ex malis eligere minima oportet |
|
Trzeba wybierać mniejsze zło. |
|
Ex navicula navis |
|
Z łódeczki łódź. |
|
Ex nihilo nihil |
|
Z niczego nic [nie powstaje]. |
|
Ex opere operantis |
|
Z dzieła działającego. |
|
Ex oriente lux |
|
Ze wschodu przychodzi światło. |
|
Ex oriente lux, ex occidente lex |
|
Światło [kultury] ze wschodu, prawa z zachodu. |
|
Exegi monumentum aere perennius |
|
Postawiłem pomnik trwalszy od spiżu. |
|
Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor |
|
Niech z naszych kości narodzi się mściciel. |
|
Experto credite |
|
Ufajcie doświadczonemu. |
|
Extra Ecclesiam nulla salus |
|
Poza Kościołem nie ma zbawienia. |
|
Extremis malis extrema remedia |
|
Na krańcowe zło krańcowe środki. |
|
Faber est quisque suae fortunae |
|
Każdy jest kowalem własnego losu. |
|
Fac fideli sis fidelis |
|
Bądź wierny temu, kto wierny tobie. |
|
Facile omnes, cum valemus, recta consilia aegrotis damus |
|
Kiedy jesteśmy zdrowi, łatwo nam przychodzi dawać chorym dobre rady. |
|
Facilius est consolari afflictum, quam sustinere |
|
Człowieka nieszczęśliwego łatwiej jest pocieszać niż mu pomóc. |
|
Fallite fallentes |
|
Oszukujcie oszukujących. |
|
Fama crescit eundo |
|
Plotka po drodze rośnie. |
|
Fames est optimus coquus |
|
Głód jest najlepszym kucharzem. |
|
Fas est et ab hoste doceri |
|
Godzi się uczyć i od wroga. |
|
Fata viam invenient |
|
Przeznaczenie znajdzie drogę. |
|
Favete linguis |
|
Milczcie w skupieniu. |
|
Feci, quod potui, faciant meliora potentes |
|
Zrobiłem, co mogłem, kto potrafi, niech zrobi lepiej. |
|
Felix culpa |
|
Szczęśliwa wina. |
|
Felix, qui potuit rerum cognoscere causas |
|
Szczęśliwy, kto zdołał poznać przyczyny wszechrzeczy. |
|
Ferro et igni |
|
Ogniem i mieczem. |
|
Fervet olla, vivit amicitia |
|
Dopóki kipi w garnku, trwa przyjaźń. |
|
Festina lente! |
|
Spiesz się powoli. |
|
Fiat iustitia, pereat mundus! |
|
Niechaj ginie świat, byleby się działa sprawiedliwość! |
|
Fiat iustitia, ruat caelum |
|
sprawiedliwości musi się stać zadość, choćby niebo miało runąć. |
|
Fiat lux! |
|
Niechaj się stanie światłość. |
|
Fide, sed cui, vide |
|
Ufaj, ale bacz, komu. |
|
Fides sine operibus mortua est |
|
Wiara bez uczynków jest martwa. |
|
Finis coronat opus |
|
Koniec wieńczy dzieło. |
|
Finita est comoedia |
|
Komedia skończona. |
|
Flagrante bello |
|
Gdy szaleje wojna. |
|
Flagrante delicto |
|
Na gorącym uczynku. |
|
Fluctuat nec mergitur |
|
Rzuca nim fala, lecz nie tonie. |
|
Fortes fortuna adiuvat |
|
Śmiałym los sprzyja. |
|
Fortuna favet fortibus |
|
Los sprzyja dzielnym. |
|
Fraus latet in generalibus |
|
Oszustwo kryje się w ogólnikach. |
|
Fumum vendere |
|
Sprzedawać dym. |
|
Gallia est omnis divisa in partes tres |
|
Galia jako całość dzieli się na trzy części. |
|
Gallus in suo sterquilinio plurimum potest |
|
Kogut tylko na swoim gnojowisku dużo może. |
|
Genius loci |
|
duch opiekuńczy miejsca. |
|
Gladiator in arena consilium capit |
|
Gladiator decyduje dopiero na arenie. |
|
Gloria in excelsis Deo et in terra pax hominibus bonae voluntatis |
|
Chwała na wysokościach Bogu, a na ziemi pokój ludziom dobrej woli. |
|
Gloria victis |
|
Chwała zwyciężonym. |
|
Gloria virtuti resonat |
|
Sława jest echem cnoty. |
|
Graecum est, non legitur |
|
To po grecku, tego się nie czyta. |
|
Gratia non tollit naturam sed perficit |
|
Łaska nie niszczy natury, lecz ją udoskonala. |
|
Gratis accepistis, gratis date |
|
darmo otrzymaliście, darmo dawajcie. |
|
Graves amicitiae principum |
|
złowieszcza przyjaźń książąt. |
|
Graviora manent |
|
najgorsze dopiero nadejdzie. |
|
Gutta cavat lapidem non vi, sed saepe cadendo, sic homo doctus fit non vi sed saepe studendo |
|
kropla drąży kamień nie siłą, lecz częstym spadaniem, tak też człowiek nie staje się uczonym gwałtownie, lecz przez to, że często się uczy. |
|
Habent sua fata libelli |
|
i księgi mają swoje losy |
|
Habet assentatio iucunda principia, eadem exitus amarissimos affert |
|
potakiwanie ma miłe początki, ale skutki przynosi bardzo przykre |
|
Habet et musca splenem |
|
i mucha ma śledzionę |
|
Hannibal ad portas! (Hannibal ante portas!) |
|
Hannibal u bram |
|
Hic habitat felicitas |
|
tu mieszka szczęście. |
|
Hic Rhodus, hic salta |
|
tu Rodos (wyspa), tu skacz! |
|
Hic sunt leones |
|
tu są lwy. |
|
Hic vivi taceant. Hic mortui loquuntur. |
|
Tu żywi niech milczą. Tu przemawiają zmarli. |
|
His ego nec metas rerum nec tempora pono; Imperium sine fine dedi |
|
Granic w przestrzeni i czasie przed nimi nie stawiam, lecz daję imperium bez kresu. |
|
Historia testis temporum, lux veritatis, vita memoriae, magistra vitae |
|
historia jest świadkiem czasów, światłem prawdy, życiem pamięci, nauczycielką życia. |
|
Historiam nescire hoc est semper puerum esse |
|
Kto nie zna historii ten jest zawsze dzieckiem. |
|
Hodie mihi, cras tibi. |
|
Dziś mnie, jutro tobie. |
|
Hominem quaero |
|
szukam człowieka |
|
Homines soli animalium non sitientes, bibimus |
|
My ludzie jedyni ze stworzeń nie pragnąc, pijemy. |
|
Hominis est errare, insipientis in errore perseverare. |
|
rzeczą ludzką jest błądzić, rzeczą głupców jest trwać w błędzie. |
|
Hominum causa omne ius constitutum sit. |
|
wszelkie prawo winno być stanowione dla ludzi. |
|
Homo doctus in se semper divitias habet. |
|
człowiek wykształcony w sobie zawsze bogactwo ma. |
|
Homo homini deus est |
|
człowiek człowiekowi bogiem. |
|
Homo homini lupus est |
|
człowiek człowiekowi wilkiem. |
|
Homo sacra res homini |
|
człowiek jest rzeczą świętą dla człowieka. |
|
Homo sum, humani nil a me alienum puto |
|
człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce. |
|
Honesta res est laeta paupertas |
|
szacowna to rzecz pogodne ubóstwo. |
|
Honos habet onus |
|
zaszczyt pociąga za sobą obowiązki. |
|
Hospes hospiti sacer |
|
gość świętością dla gospodarza. |
|
Hospes, hostis |
|
każdy obcy to wróg. |
|
Humana non sunt turpia |
|
co ludzkie, nie hańbi. |
|
Iacta alea est! |
|
kości zostały rzucone! |
|
Ibi patria, ubi bene |
|
tam ojczyzna, gdzie dobrze. |
|
Idem velle atque idem nolle, ea demum firma amicitia est |
|
w końcu mocna przyjaźń polega na tym, żeby chcieć tego samego oraz tego samego nie chcieć. |
|
Ignavis semper feriae |
|
lenie zawsze mają święto |
|
Ignis non exstinguitur igne |
|
ognia nie gasi się ogniem. |
|
Ignorantia iuris nocet |
|
nieznajomość prawa szkodzi. |
|
Ignorantia legis excusat neminem |
|
nieznajomość prawa nikogo nie tłumaczy |
|
Ignoti nulla cupido |
|
nieznane nie nęci; nie pragnie się czegoś, o czym się nie wie, że istnieje. |
|
Impares nascimur, pares morimur |
|
rodzimy się nierówni, umieramy równi. |
|
Imperare sibi maximum imperium est |
|
rządzić sobą jest największą władzą. |
|
Impossibilium nulla obligatio est |
|
nikt nie jest zobowiązany do rzeczy niemożliwych. |
|
In aqua scribis |
|
piszesz na wodzie. |
|
In arena aedificas |
|
budujesz na piasku. |
|
In articulo mortis |
|
w obliczu śmierci. |
|
In lacte matris praebibere |
|
wyssać z mlekiem matki. |
|
In magnis et voluisse sat est |
|
w rzeczach wielkich wystarczy chcieć. |
|
In omnibus requiem quaesivi, et nusquam inveni nisi in angulo cum libro. |
|
wszędzie spokoju szukałem i nie znalazłem nigdzie, jak tylko w kątku z książką. |
|
In principio creavit Deus caelum et terram |
|
na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. |
|
In principio erat Verbum |
|
na początku było Słowo. |
|
In silvam ligna ferre |
|
znosić drewno do lasu. |
|
In vino veritas |
|
w winie prawda. |
|
In vino veritas, in aqua sanitas |
|
w winie prawda, w wodzie zdrowie. |
|
In vita mors certa est' |
|
w życiu tylko śmierć jest pewna. |
|
INRI (Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum) |
|
Jezus Nazarejczyk Król Żydowski. |
|
Inter arma silent leges |
|
wśród szczęku oręża milczą prawa. |
|
Inter arma silent Musae |
|
w czasie wojny milczą Muzy. |
|
Inter malleum et incudem |
|
między młotem i kowadłem. |
|
Invidia gloriae assiduus est |
|
zawiść jest stałym towarzyszem sławy. |
|
Invitum qui servat, idem facit occidenti |
|
kto ocala kogoś wbrew jego woli, to tak jakby go zabijał. |
|
Ipsa sua melior fama |
|
lepszy od swojej reputacji. |
|
Ira furor brevis est |
|
gniew jest chwilowym szaleństwem. |
|
Ira sine viribus vana est |
|
gniew nie poparty siłą jest próżny. |
|
Is fecit, cui prodest |
|
ten uczynił, czyja korzyść |
|
Ite, missa est |
|
idźcie, ofiara spełniona. |
|
Iucundi acti labores |
|
miłe są trudy zakończone. |
|
Iurare in verba magistri |
|
przysięgać na słowa nauczyciela |
|
Iusiurandum patri datum usque ad hanc diem ita servavi... |
|
przysięgę ojcu złożoną aż po dziś dzień tak zachowałem... |
|
Iustitias vestras iudicabo |
|
sprawiedliwość waszą sądzić będą. |
|
Iustum enim est bellum quibus necessarium, et pia arma, ubi nulla nisi in armis spes est. |
|
Sprawiedliwą bowiem jest wojna dla tych, dla których jest konieczna, i błogosławiony jest oręż, jeśli tylko w nim cała spoczywa nadzieja. |
|
Labor omnia vincit |
|
praca wszystko zwycięża |
|
Labores pariunt honores |
|
trudy przynoszą zaszczyty |
|
Lapides clamabunt |
|
kamienie wołać będą. |
|
Lapis super lapidem non reliquentur hic |
|
kamień na kamieniu tu nie pozostanie. |
|
Laudant, quod non intellegunt |
|
chwalą to, czego nie rozumieją. |
|
Laudator temporis acti |
|
chwalca przeszłości (konserwatysta). |
|
Laus alit artes |
|
pochwała karmi sztukę. |
|
Lavare manus |
|
umywać ręce. |
|
Legant prius et postea despiciant |
|
niech najpierw przeczytają, a potem lekceważą (a nie odwrotnie) |
|
Legere et non intellegere neglegere est |
|
czytać i nie rozumieć jest zaniedbaniem |
|
Lex retro non agit |
|
prawo nie działa wstecz |
|
Liber is est existimandus, qui nulli turpitudini servit |
|
za człowieka wolnego trzeba uważać tego, kto nie służy żadnej niegodnej sprawie. |
|
Libera te ex inferis |
|
uchroń siebie przed piekłem |
|
Littera docet, littera nocet |
|
słowo uczy, słowo szkodzi |
|
Littera scripta manet |
|
słowo zapisane pozostaje. |
|
Litterae non erubescunt |
|
pismo się nie rumieni. |
|
Lucidus ordo |
|
jasny układ; przejrzysta konstrukcja. |
|
Lupus in fabula |
|
o wilku mowa, a wilk tuż. |
|
Lux in tenebris |
|
światło w ciemnościach. |
|
Macte animo, iuvenis! |
|
bądź mężny, młodzieńcze! |
|
Magni nominis umbra |
|
cień wielkiego imienia; cień dawnej świetności. |
|
Magna di curant, parva neglegunt |
|
o wielkie rzeczy bogowie się troszczą, o małe nie dbają |
|
Magnorum non est laus sed admiratio |
|
wielkich ludzi należy podziwiać, nie chwalić |
|
Magnum in parvo |
|
(dosłownie: dużo w małym) wiele treści w krótkiej wypowiedzi. |
|
Magnus ille, qui in divitiis pauper est |
|
wielki jest ten, kto w bogactwie żyje jak ubogi. |
|
Maior reverentia e longinquo |
|
większy szacunek z daleka. |
|
Malum est in necessitate vivere, sed in necessitate vivere necessitas nulla est |
|
źle jest żyć w okowach konieczności, żadna jednak konieczność nie zmusza nas do życia. |
|
Manus manum lavat |
|
ręka rękę myje. |
|
Mater semper certa est |
|
matka jest zawsze pewna (macierzyństwa nie trzeba dowodzić). |
|
Me nemo ministro fur erit |
|
nie będę pomocnikiem złodzieja. |
|
Mea culpa |
|
moja wina. |
|
Mea culpa, mea maxima culpa |
|
moja wina, moja bardzo wielka wina. |
|
Medice, cura te ipsum |
|
lekarzu, wylecz samego siebie. |
|
Medicus curat, natura sanat |
|
lekarz leczy, natura uzdrawia. |
|
Medio tutissimus ibis |
|
najbezpieczniej jest chodzić środkiem. |
|
Melior est canis vivus leone mortuo |
|
lepszy jest żywy pies od martwego lwa. |
|
Memento mori |
|
pamiętaj o śmierci. |
|
Memoria minuitur nisi exercetur |
|
pamięć maleje jeśli się jej nie ćwiczy. |
|
Memini tui, memento mei |
|
pamiętam o tobie, pamietaj o mnie. |
|
Mens sana in corpore sano |
|
w zdrowym ciele zdrowy duch. |
|
Messis quidem multa, operarii autem pauci |
|
żniwo wprawdzie obfite, ale robotników mało. |
|
Mirabile dictu |
|
aż dziw powiedzieć. |
|
Miscere utile dulci |
|
łączyć przyjemne z pożytecznym. |
|
More antiquo |
|
starym obyczajem. |
|
More maiorum |
|
obyczajem przodków. |
|
Mors est quies viatoris, finis est omnis laboris |
|
śmierć jest spoczynkiem podróżnego, jest kresem mozołu wszelkiego. |
|
Mors malum non est, sola ius aequum generis humani |
|
śmierć nie jest złem, a jedynie prawem obowiązującym cały rodzaj ludzki. |
|
Mors meta malorum |
|
śmierć kresem cierpień. |
|
Mors sola |
|
tylko śmierć. |
|
Mortui sunt, ut liberi vivamus |
|
umarli, byśmy mogli żyć jako wolni ludzie |
|
Mulieres in ecclesiis taceant |
|
kobiety mają milczeć w kościele. |
|
Multum, non multa |
|
(dosłownie: dużo, a niewiele) dużo pod względem jakości, mało pod względem ilości. |
|
Mundi est propria virtus |
|
cnota jest właściwością świata. |
|
Mundus vult decipi, ergo decipiatur |
|
świat chce być oszukiwany, niechże więc będzie |
|
Mutato nomine de te fabula narratur |
|
o tobie ta bajka mówi, choć pod zmienionym imieniem |
|
Natura horret vacuum |
|
natura nie znosi próżni. |
|
Naturalia non sunt turpia |
|
to, co naturalne, nie przynosi wstydu. |
|
Navigare necesse est, vivere non est necesse |
|
żeglowanie jest konieczne, życie nie. |
|
Ne puero gladium |
|
nie dawaj dziecku miecza do ręki |
|
Ne quid nimis |
|
nic ponad miarę. |
|
Ne sutor supra crepidam iudicet |
|
niech szewc nie ocenia tego, co jest powyżej trzewika. |
|
Nec Hercules contra plures |
|
nawet Herkules nie poradzi przeciwko wielu; siła złego na jednego. |
|
Nec locus ubi Troia |
|
nie ma śladu gdzie była Troja. |
|
Nec plus ultra |
|
nic nad to. |
|
Nec temere, nec timide |
|
bez zuchwałości, ale i bez lęku. |
|
Nec tecum possum vivere, nec sine te |
|
nie mogę żyć z tobą ani bez ciebie |
|
Necesse est multos timeat quem multi timent |
|
wielu musi się bać ten, kogo wielu się boi. |
|
Nemo ante mortem beatus |
|
nikogo nie można nazwać szczęśliwym przed śmiercią. |
|
Nemo est casu bonus |
|
nikt nie jest dobry przez przypadek. |
|
Nemo iudex idoneus in propria causa |
|
nikt nie jest odpowiednim sędzią we własnej sprawie. |
|
Nemo iudex in sua causa |
|
nikt nie jest (nie może być) sędzią we własnej sprawie |
|
Nemo patiens, nisi sapiens |
|
nikt nie jest mądry, jeśli nie jest cierpliwy |
|
Nemo potest duobus dominis servire |
|
nikt nie może służyć dwom panom. |
|
Nemo propheta in patria sua |
|
nikt nie jest prorokiem we własnej ojczyźnie. |
|
Nemo regere potest nisi qui et regi |
|
tylko ten umie rządzić, kto umie być posłusznym władzy. |
|
Nemo sapiens nisi patiens |
|
nie jest mądry, kto nie jest cierpliwy |
|
Nemo sine vitiis est |
|
nikt nie jest bez wad |
|
Nervus belli pecunia |
|
pieniądz jest nerwem wojny. |
|
Nesciat sinistra tua quid faciat dextera tua |
|
niech nie wie lewica twoja, co prawica twoja czyni. |
|
Nihil est ab omni parte beatum |
|
nie ma bezwzględnego szczęścia. |
|
Nihil est in intellectu quin prius fuerit in sensu |
|
nie ma nic w umyśle, czego by przedtem w zmysłach nie było. |
|
Nihil lacrima citius arescit |
|
nic nie wysycha szybciej niż łza. |
|
Nihil novi sub sole |
|
nic nowego pod słońcem |
|
Nihil sequitur geminis ex particularibus unquam |
|
nic nie wypływa nigdy z dwóch jednakowych przypadków. |
|
Nil admirari |
|
niczemu się nie dziwić. |
|
Nil desperandum |
|
nie należy rozpaczać. |
|
Nil homini certum est |
|
dla człowieka nie ma nic pewnego. |
|
Nil nisi bene |
|
mów dobrze lub wcale. |
|
Nimium civiles viles |
|
zbyt grzeczni bywają ordynarni |
|
Nolens volens |
|
chcąc nie chcąc. |
|
Noli me tangere |
|
nie dotykaj mnie. |
|
Noli turbare circulos meos |
|
nie zamazuj moich kół. |
|
Nolite iudicare, et non iudicabimini |
|
nie sądźcie, a nie będziecie sądzeni. |
|
Nolunt, ubi velis, ubi nolis, cupiunt |
|
kiedy chcesz, odmawiają, kiedy nie chcesz, pragną. |
|
Nomina sunt consequentia rerum |
|
nazwy są wynikiem istnienia rzeczy. |
|
Nomina stultorum semper parietibus haerent |
|
imiona głupców zawsze wypisane są na murach |
|
Nomina sunt odiosa |
|
nie należy wymieniać nazwisk. |
|
Non compos mentis |
|
niespełna rozumu. |
|
Non est beatus, esse se qui non putat |
|
nie jest szczęśliwy, kto się za szczęśliwego nie uważa. |
|
Non est bonum esse hominem solum |
|
nie jest dobrze człowiekowi być samemu. |
|
Non est potestas nisi a Deo |
|
wszelka władza pochodzi od Boga. |
|
Non est viri timere sudorem |
|
nie przystoi mężczyźnie bać się ciężkiej pracy. |
|
Non in commotione, non in commotione Dominus |
|
nie w poruszeniu, nie w poruszeniu Pan. |
|
Non in solo pane vivit homo |
|
nie samym chlebem człowiek żyje. |
|
Non licet |
|
nie wolno; nie godzi się. |
|
Non liquet |
|
nic stąd nie wynika. |
|
Non mortem timemus, sed cogitationem mortis |
|
nie śmierci się boimy, lecz myśli o śmierci. |
|
Non nova, sed novae |
|
nie nowa rzecz, ale w nowy sposób przedstawiona. |
|
Non omnia possumus omnes |
|
nie wszystko możemy wszyscy. |
|
Non omnis moriar |
|
nie wszystek umrę |
|
Non qui parum habet, sed qui plus cupit, pauper est |
|
nie ten jest biedny, kto posiada mało, lecz ten, kto pragnie więcej. |
|
Non scholae, sed vitae discimus |
|
uczymy się nie dla szkoły, ale dla życia. |
|
Non tam praeclarum est scire Latine, quam turpe nescire |
|
znać łacinę nie jest tak chwalebnym, jak haniebnym jest jej nie znać. |
|
Non vestimentum virum ornat, sed vir vestimentum |
|
nie szata zdobi człowieka, lecz człowiek szatę. |
|
Non vini vi no, sed vi no aquae |
|
Nie żegluję siłą wina, lecz wody. |
|
Non, ut edam, vivo sed ut vivam, edo |
|
nie po to żyję, by jeść, lecz po to jem, aby żyć. |
|
Nosce te ipsum! |
|
poznaj siebie samego. |
|
Nuda veritas |
|
naga prawda. |
|
Nulla aetas ad discendum sera. |
|
żaden wiek nie jest do nauki zbyt późny. |
|
Nulla dies sine linea |
|
ani jednego dnia bez pracy. |
|
Nulla est medicina sine lingua Latina |
|
niczym jest medycyna bez języka łacińskiego. |
|
Nulla invidia sine amore |
|
nie ma zazdrości bez miłości. |
|
Nulla poena sine lege |
|
nie ma kary bez przepisu prawa. |
|
Nulla regula sine exceptione |
|
nie ma reguły bez wyjątku. |
|
Nulla res tam necessaria est quam medicina |
|
żadna rzecz nie jest tak niezbędna, jak medycyna. |
|
Nulla sine Deo mens bona est |
|
bez Boga żadna myśl nie jest dobra. |
|
Nulla vis maior pietate vera est |
|
Nie ma większej siły niż prawdziwa miłość |
|
Nullum crimen sine lege |
|
nie ma przestępstwa bez prawa (przepisu) |
|
Nullum est iam dictum, quod non sit dictum prius |
|
nie ma takiej rzeczy powiedzianej, która nie zostałaby już powiedziana wcześniej. |
|
Nullum magnum ingenium sine mixtura dementiae fuit |
|
nie było wielkiego geniuszu bez domieszki szaleństwa. |
|
Num custos fratris mei sum ego? |
|
czyż jestem stróżem brata mego? |
|
Nunc est bibendum! |
|
pora pić! |
|
O quam misericors est Deus, pius et iustus |
|
o jakże miłosierny, sprawiedliwy i łagodny jest Bóg! |
|
O quam salubre, quam iucundum et suave est sedere in solitudine et tacere et loqui cum Deo! |
|
o jakże zbawiennie, jak słodko i przyjemnie jest siedzieć w samotności, i milczeć i z Bogiem rozmawiać! |
|
O, imitatores, servum pecus! |
|
o, naśladowcy, trzodo niewolników! |
|
O, sancta simplicitas! |
|
o, święta naiwności! |
|
O, spectaculum miserum et acerbum! |
|
o, widowisko nędzne i przykre! |
|
O tempora! O mores! |
|
o czasy! O obyczaje! |
|
Obsequium amicos, veritas odium parit |
|
schlebianie przysparza przyjaciół, prawda jest w nienawiści (dosł. „rodzi nienawiść”). |
|
Oculi plus vident quam oculus |
|
oczy widzą więcej niż oko |
|
Oculum pro oculo, dentem pro dente |
|
oko za oko, ząb za ząb. |
|
Oderint, dum metuant |
|
niech nienawidzą, byleby się bali. |
|
Odi et amo |
|
nienawidzę i kocham. |
|
Odi profanum vulgus et arceo |
|
gardzę nieoświeconym tłumem i trzymam się od niego z dala |
|
Omne animal triste post coitum |
|
każde stworzenie jest smutne po obcowaniu. |
|
Omne ignotum pro magnifico |
|
wszystko, co nieznane, wydaje się wspaniałe. |
|
Omne trinum perfectum |
|
wszystko co potrójne (jest) doskonałe |
|
Omnes enim causae effectuum naturalium dantur per lineas, angulos et figuras. Aliter enim imposibile est scire propter quid in illis |
|
wszystkie bowiem skutki efektów naturalnych objawiają się poprzez linie, kąty i figury. Inaczej bowiem niemożliwe byłoby zrozumienie, jaka jest ich przyczyna. |
|
Omnes homines sibi sanitatem cupiunt, saepe autem omnia, quae valetudini contraria sunt, faciunt |
|
wszyscy życzą sobie zdrowia, ale często robią to, co zdrowiu szkodzi |
|
Omnes qui acceperint gladium, gladio peribunt |
|
wszyscy, którzy za miecz chwytają, od miecza zginą. |
|
Omnia mea mecum porto |
|
wszystko co moje noszę ze sobą. |
|
Omnia mundi creatura, quasi liber et pictura, nobis est in speculum |
|
każde na ziemi stworzenie, niczym ksiega i obraz, jest dla nas odbiciem. |
|
Omnia orta occidunt et aucta sensecunt |
|
wszystko, co powstało, ginie, a co wzrosło, starzeje się. |
|
Omnia possibilia sunt apud Deum |
|
u Boga wszystko jest możliwe. |
|
Omnia subiecta sunt naturae |
|
wszystko podlega naturze. |
|
Omnia vincit amor (et nos cedamus amori) |
|
miłość wszystko zwycięża (więc i my się jej poddajmy) |
|
Omnis ars naturae imitatio est |
|
wszelka sztuka jest naśladowaniem natury. |
|
Omnis homo mendax |
|
każdy człowiek jest kłamcą. |
|
Omnis qui se exaltat, humiliabitur |
|
każdy, kto się wywyższa, będzie poniżony. |
|
Omnium artium medicina nobilissima est |
|
ze wszystkich sztuk medycyna jest najszlachetniejsza |
|
Optimum medicamentum quies est |
|
najlepszym lekarstwem jest spokój |
|
Ora et labora |
|
módl się i pracuj. |
|
Otium pulvinar satanae |
|
nieróbstwo jest łożem szatana |
|
Otium sine litteris mors est et hominis vivi sepultura |
|
życie bez zajęć naukowych i literackich jest śmiercią i grobem żywego człowieka. |
|
Pacta sunt servanda |
|
należy dotrzymywać układów. |
|
Panem et circenses |
|
chleba i igrzysk. |
|
Parcere subiectis et debellare superbos |
|
oszczędzać zwyciężonych, a dumnych poskramiać. |
|
Pars pro toto |
|
część zamiast całości. |
|
Pax melior est quam iustissimum bellum |
|
pokój jest lepszy od najsłuszniejszej wojny. |
|
Pecunia non olet |
|
pieniądze nie śmierdzą. |
|
Pedibus in sententiam ire |
|
głosować nogami. |
|
Penitentiam agite, appropinquabit enim regnum coelorum |
|
czyńcie pokutę, bowiem nadejdzie królestwo niebieskie. |
|
Per aspera ad astra |
|
przez trudy do gwiazd (dosł. przez ciernie do gwiazd). |
|
Per fas et nefas |
|
prawem i bezprawiem |
|
Per pedes apostolorum |
|
na wzór apostołów; pieszo. |
|
Per scientiam ad salutem aegroti |
|
przez wiedzę do zdrowia chorego |
|
Pereant qui ante nos nostra dixerunt |
|
niech przepadną ci, którzy nasze słowa (mądre myśli) wypowiedzieli przed nami |
|
Pereat mundus, fiat iustitia |
|
niech zginie świat, byle było sprawiedliwie. |
|
Periculum in mora |
|
niebezpieczeństwo w zwłoce |
|
Pictura est laicorum litteratura |
|
malarstwo jest literaturą ludzi prostych. |
|
Piscem natare doces |
|
rybę uczysz pływać. |
|
Plenus venter non studet libenter |
|
pełny brzuch uczy się niechętnie |
|
Plures crapula quam gladius perdidit |
|
pijaństwo gubi gorzej od miecza |
|
Plurimos annos! |
|
Sto lat! (dosł. Wielu lat!) |
|
Plus dat, qui in tempore dat |
|
dwa razy daje, kto prędko daje. |
|
Plus ratio quam vis |
|
rozum wyższy niż siła; niech przewodzi nie siła, lecz słuszność |
|
Poetae nascuntur, oratores fiunt |
|
poetami się rodzą, mówcami zostają. |
|
Post cenam non stare sed mille passus meare |
|
po obiedzie nie stój, lecz przejdź tysiąc kroków. |
|
Post hoc non est propter hoc |
|
potem nie znaczy dlatego. |
|
Post mortem est nulla voluptas |
|
po śmierci nie czas na przyjemności. |
|
Potius mori quam foedari |
|
prędzej śmierć niż pohańbienie. |
|
Potius sero quam numquam |
|
lepiej późno niż wcale. |
|
Praemonitus, praemunitus |
|
ostrzeżony, uzbrojony. |
|
Praesente medico nihil nocet |
|
w obecności lekarza nic nie szkodzi. |
|
Praevenire melius est quam praeveniri |
|
lepiej jest wyprzedzać niż być wyprzedzanym. |
|
Primum non nocere |
|
po pierwsze, nie szkodzić |
|
Primum vivere, deinde philosophari |
|
najpierw móc żyć, potem filozofować. |
|
Primus in orbe deos fecit timor! |
|
bogów na świecie najpierw stworzył strach! |
|
Primus inter pares |
|
pierwszy wśród równych. |
|
Principes hominum, filii hominum, non est salus in illis |
|
darmo szukać zbawienia u pierwszych wśród ludzi, u synów ludzi |
|
Principiis obsta |
|
niszcz zło w zarodku (dosł. przeszkadzaj początkom). |
|
Prior tempore, potior iure |
|
pierwszeństwo w czasie daje lepsze prawa. |
|
Pro arte et studio |
|
w obronie sztuki i nauki |
|
Pro captu lectoris habent sua fata libelli |
|
los książek zależy od pojętności czytelników. |
|
Pro publico bono |
|
dla dobra ogółu. |
|
Probitas laudatur et alget |
|
uczciwość zbiera pochwały i umiera z zimna. |
|
Proprium ingenii humani est odisse, quem laeseris |
|
właściwe jest naturze ludzkiej nienawidzić tego, kogo się obraziło. |
|
Pulvis es et in pulverem reverteris |
|
prochem jesteś i w proch się obrócisz. |
|
Pulvis et umbra sumus |
|
prochem i cieniem jesteśmy. |
|
Quae nocent, docent |
|
to, co szkodzi, uczy. |
|
Quae vetera nunc sunt, fuerunt olim nova |
|
to co teraz jest stare, kiedyś było nowe |
|
Quae volumus, ea credimus libenter, at quae sentimus ipsi, reliquos sentire speramus |
|
wierzymy chętnie w to, czego pragniemy, i spodziewamy się, że nasze uczucia podzielają inni |
|
Qualis artifex pereo! |
|
jakiż artysta ginie we mnie. |
|
Qualis pater, talis filius |
|
jaki ojciec, taki syn. |
|
Qualis rex, talis grex |
|
(dosł. jaki król, taka trzoda) jaki pan, taki kram. |
|
Qualis vir, talis oratio |
|
jaki mąż, taka mowa. |
|
Quem di diligunt, adolescens moritur. |
|
wybrańcy bogów umierają młodo. |
|
Quem Iuppiter vult perdere, dementat prius |
|
kogo Jowisz chce zgubić, temu najpierw rozum odbiera. |
|
Qui asinum non potest, stratum caedit |
|
kto nie może bić osła, bije worek. |
|
Quid viro forti suavius quam vindicta manu querere? |
|
Czyż jest coś bardziej rozkosznego dla silnego męża niż zemsta? |
|
Quidquid agis, prudenter agas et respice finem |
|
cokolwiek czynisz, czyń roztropnie i wypatruj końca |
|
Quidquid discis, tibi discis |
|
czegokolwiek się uczysz, uczysz się dla siebie. |
|
Quidquid Latine dictum sit, altum videtur |
|
cokolwiek powiesz po łacinie brzmi mądrze. |
|
Qui desiderat pacem, praeparet bellum |
|
chcesz pokoju, szykuj się do wojny. |
|
Qui gladio ferit, gladio perit |
|
kto mieczem wojuje od miecza ginie. |
|
Qui non est adversum vos, pro vobis est |
|
kto nie jest przeciwko wam, ten jest z wami. |
|
Qui non est mecum, contra me est |
|
kto nie jest ze mną, jest przeciwko mnie |
|
Qui non laborat, non manducet |
|
kto nie chce pracować, niech nie je. |
|
Qui rogat, non errat |
|
kto pyta nie błądzi. |
|
Qui scribit, bis legit |
|
kto pisze, ten podwójnie czyta. |
|
Qui tacet, consentire videtur |
|
kto milczy, ten się zgadza. |
|
Quia nominor leo |
|
bo się nazywam lew. |
|
Quid vesper ferat, incertum est |
|
nie wiadomo, co przyniesie wieczór. |
|
Quis fallere possit amantem? |
|
któż zdoła oszukać tego, kto kocha? |
|
Quo vadis Domine |
|
dokąd zmierzasz Panie? |
|
Quod enim laicali ruditate turgescit non habet effectum nisi fortuito |
|
co bowiem rozwija się za sprawą prostych ludzi, nie ma efektów, chyba że przypadkowe. |
|
Quod erat demonstrandum |
|
co było do udowodnienia |
|
Quod felix, faustum fortunatumque sit |
|
oby to było szczęśliwe, sprzyjające i pomyślne |
|
Quod licet Iovi, non licet bovi |
|
Co przystoi Jowiszowi, nie przystoi wołu |
|
Quod me nutrit me destruit |
|
to co mnie żywi zabija mnie |
|
Quod medicina aliis, aliis est acre venenum |
|
co dla jednych jest lekarstwem, dla innych jest straszną trucizną |
|
Quod verum est, meum est |
|
co jest prawdziwe, jest też moje. |
|
Quot capita, tot sententiae |
|
ile głów, tyle zdań |
|
Quot homines, tot sententiae |
|
ilu ludzi, tyle zdań. |
|
Quousque tandem (abutere Catillina, patientia nostra) ? |
|
jak długo jeszcze (nadużywać będziesz, Katylino, naszej cierpliwości)? |
|
Rara avis |
|
rzadki ptak. |
|
Rationale animal est homo |
|
człowiek jest istotą rozumną. |
|
Rediit ad plures |
|
wrócił do większości (tj. umarł) |
|
Relata refero |
|
powtarzam (tylko to), co słyszałem |
|
Rem tene, verba sequentur |
|
trzymaj się tematu, a słowa się znajdą (dosł. rzecz trzymaj, słowa nadążą za nim) |
|
Repetitio est mater studiorum |
|
powtarzanie jest matką nauki (uczenia się) |
|
Requiescat in pace (R.I.P.) |
|
niech spoczywa w pokoju |
|
Res iudicata pro veritate habetur |
|
sprawę osądzoną ostatecznie uważa się za rozstrzygniętą |
|
Res sacra miser |
|
nieszczęśliwy jest rzeczą świętą. |
|
Res severa est verum gaudium |
|
prawdziwa radość jest rzeczą poważną. |
|
Respiciens post te, hominem memento te; cave, ne cadas |
|
oglądając się za siebie, pomnij, iżeś człowiekiem; strzeż się, iżbyś nie upadł |
|
Respice finem |
|
patrz końca. |
|
Rex regnat, sed non gubernat |
|
król panuje, ale nie rządzi. |
|
Ridentem dicere verum |
|
z uśmiechem mówić prawdę. |
|
Risu inepto res ineptior nulla est |
|
nie ma nic mniej stosownego od śmiechu nie w porę. |
|
Rixari de asini umbra |
|
spierać się o cień osła; o rzecz błahą. |
|
Risum teneatis, amici? |
|
czyżbyście się mogli powstrzymać od śmiechu, przyjaciele? |
|
Roma locuta, causa finita |
|
Rzym przemówił, sprawa skończona. |
|
Romanus sedendo vincit |
|
Rzymianin siedząc zwycięża. |
|
Rosa pulchra est |
|
Róża piękną jest. |
|
Sacra populi lingua est |
|
język ludu jest rzeczą świętą. |
|
Saepe est etiam sub palliolo sordido sapientia. |
|
często jest tak, że pod płaszczem ubogim mądrość się skrywa. |
|
Saepe morborum gravium exitus incerti sunt |
|
jak się zakończy ciężka choroba jest często niepewne |
|
Salus aegroti suprema lex esto |
|
zdrowie chorego najwyższym prawem |
|
Salus populi suprema lex (esto) |
|
dobro ludu (niech będzie) najwyższym prawem. |
|
Salus rei publicae suprema lex esto |
|
dobro państwa najwyższym prawem |
|
Sapere aude |
|
odważ się być mądrym |
|
Sapienta ars vivendi putanda est |
|
mądrość należy uważać za sztukę życia |
|
Sapienti sat |
|
mądremu wystarczy. |
|
Scientiae radices amarae, fructus dulces |
|
Wiedzy korzenie niemiłe, owoc słodki. |
|
Scio me nihil scire |
|
wiem, że nic nie wiem |
|
Scribere scribendo, dicendo dicere disces |
|
pisać uczysz się pisząc, mowy mówiąc |
|
Se contentus est sapiens |
|
mędrzec zadowala się sobą. |
|
Sed opera sapientiae certa lege vallantur et in fine debitum efficaciter diriguntur |
|
lecz dzieła mądrości zabezpiecza pewne prawo i na koniec powinność swą skutecznie spełniają. |
|
Semel emissum volat irrevocabile verbum |
|
słowo raz wypowiedziane nie powraca. |
|
Semper avarus eget |
|
skąpiec zawsze cierpi niedostatek. |
|
Semper fidelis |
|
zawsze wierny. |
|
Semper invicta |
|
zawsze niezwyciężona. |
|
Semper paratus |
|
zawsze gotowy. |
|
Seniores priores |
|
starsi mają pierwszeństwo. |
|
Sero venientibus ossa |
|
kości (zostają) dla tych, którzy przychodzą za późno (na ucztę); kto późno przychodzi, ten sam sobie szkodzi |
|
Serviatus status brevis est |
|
Trzeźwość jest stanem przejściowym |
|
Si ad naturam vives, numquam eris pauper |
|
jeśli będziesz żyć w zgodzie z naturą, nigdy nie będziesz ubogi. |
|
Si Deus pro nobis, quis contra nos? |
|
jeśli Bóg jest z nami, któż przeciwko nam? |
|
Si duo faciunt idem, non est idem |
|
gdy dwaj robią to samo, to nie jest to samo. |
|
Si non iurabis, non regnabis |
|
jeżeli nie zaprzysięgniesz, nie będziesz panował |
|
Si parva licet componere magnis |
|
jeśli się godzi porównywać rzeczy małe z wielkimi. |
|
Si tacuisses, philosophus mansisses |
|
gdybyś milczał, byłbyś filozofem (a tak odezwaniem się ujawniłeś głupotę) |
|
Si vis amari, ama! |
|
chcesz być kochanym, kochaj! |
|
Si vis pacem, para bellum |
|
jeśli chcesz pokoju, przygotuj się do wojny |
|
Si vis pacem, para iustitiam |
|
chcesz pokoju, czyń sprawiedliwość |
|
Sic itur ad astra |
|
tak się idzie do gwiazd. |
|
Sic transit gloria mundi |
|
tak przemija chwała tego świata |
|
Sicut mater, ita et filia eius |
|
jaka matka, taka córka. |
|
Similia similibus curantur |
|
podobne leczy się podobnym |
|
Sine ira et studio |
|
bez gniewu i namiętności |
|
Sine labore non erit panis in ore |
|
bez pracy nie będzie chleba w ustach |
|
Sit nox cum somno, sit sie lite dies |
|
niech noc nie będzie bezsenna, a dzień upłynie bez kłótni. |
|
Sit tibi terra levis. |
|
dosł. niechaj tobie ziemia lekka |
|
Sola ratio perfecta beatum facit |
|
tylko doskonały rozum czyni człowieka szczęśliwym. |
|
Sola scriptura |
|
jedynie Pismo. |
|
Solus contra omnes |
|
sam przeciw wszystkim |
|
Spiritus flat ubi vult |
|
duch tchnie, kędy chce. |
|
Stat rosa pristina nomine, nomina nuda tenemus |
|
dawna róża pozostała tylko z nazwy, same nazwy nam jedynie zostały. |
|
Stultum facit fortuna, quem perdere vult |
|
kogo los chce zgubić, tego głupcem czyni. |
|
Suae quisque fortunae faber |
|
każdy jest kowalem własnego losu |
|
Sub specie aeternitatis |
|
z punktu widzenia wieczności. |
|
Sum rex vester, nec fictus neque pictus |
|
Jestem waszym królem, nie wymyślonym ani malowanym. |
|
Summum ius, summa iniuria |
|
najwyższe prawo to najwyższa niesprawiedliwość; ścisłe trzymanie się litery prawa prowadzi do wydawania krzywdzących wyroków. |
|
Superflua non nocent |
|
nadmiar nie szkodzi |
|
Sursum corda! |
|
w górę serca! |
|
Sus Minervam docet |
|
świnia poucza Minerwę. |
|
Sustine et abstine |
|
cierp i panuj nad sobą. |
|
Tabula rasa |
|
czysta tablica. |
|
Taedium vitae |
|
wstręt do życia. |
|
Tarde venientibus ossa |
|
spóźnionym dostają się kości |
|
Te Deum laudamus |
|
Ciebie, Boga, wychwalamy. |
|
Tempora labuntur tacitisque senescimus annis |
|
czas upływa, a my starzejemy się niepostrzeżenie (dosł. wraz z cicho upływającymi latami) |
|
Tempora mutantur et nos mutamur in illis |
|
czasy się zmieniają i my zmieniamy się wraz z nimi. |
|
Tempus fugit, aeternitas manet |
|
czas ucieka, wieczność pozostaje (trwa) |
|
Terribilis est locus iste |
|
przerażające jest owo miejsce |
|
Tertius gaudens |
|
trzeci się cieszy; gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta. |
|
Testis unus, testis nullus |
|
jeden świadek to żaden świadek. |
|
Tolle pecuniam, bella sustuleris. |
|
Usuń pieniądze, usuniesz wojnę. |
|
Tota vita discendum est mori |
|
Przez całe życie trzeba się uczyć umierać. |
|
Totus Tuus |
|
Cały Twój. |
|
Trahit sua quemque voluptas |
|
każdy ulega swoim namiętnościom. |
|
Transire suum pectus mundoque potiri |
|
wznieść się ponad granice ludzkich możliwości i przewodzić światu. |
|
Tres faciunt collegium |
|
trzech tworzy stowarzyszenie |
|
Treuga Dei |
|
rozejm Boży |
|
Tu dices |
|
Ty tak powiesz |
|
Tu ne cede malis, sed contra audentior ito. |
|
Nie daj się powalić przez nieszczęście, ale przeciwstawiaj mu się z wzmożoną odwagą. |
|
Tua res agitur, paries cum proximus ardet |
|
o ciebie chodzi, gdy płonie dom sąsiada. |
|
Tuta timens |
|
bojąc się (nawet) rzeczy bezpiecznych. |
|
Ubi bene, ibi patria |
|
gdzie dobrze, tam ojczyzna. |
|
Ubi concordia, ibi victoria |
|
gdzie zgoda, tam zwycięstwo |
|
Ubi dubium, ibi libertas |
|
gdzie jest zwątpienie, tam jest wolność |
|
Ubi lex, ibi poena |
|
gdzie prawo, tam i kara. |
|
Ubi thesaurus tuus, ibi cor tuum |
|
tam skarb twój, gdzie serce twoje. |
|
Ubi tu Gaius, ibi ego Gaia |
|
gdzie ty Gajuszem, tam ja Gają |
|
Ultio doloris confessio est |
|
zemsta jest przyznaniem się do cierpienia. |
|
Ultra posse nemo obligatur |
|
nikt nie jest zobowiązany zrobić więcej niż może. |
|
Unum castigabis, centum emendabis |
|
jednego zganisz, a stu (tym) naprawisz. |
|
Usus magister est optimus |
|
doświadczenie jest najlepszym nauczycielem. |
|
Unus pro multis |
|
jeden za wszystkich. |
|
Usus est tyrannus |
|
zwyczaj jest tyranem. |
|
Ut ameris, amabilis esto |
|
jeśli chcesz być kochanym, bądź godny miłości. |
|
Ut pictura poesis |
|
poezja jest jak obraz. |
|
Ut sementem feceris, ita metes |
|
jak posiejesz, tak zbierzesz. |
|
Ut sis nocte levis, sit tibi cena brevis! |
|
abyś był lekki w nocy, krótko jedz. |
|
Utinam falsus vates sim! |
|
obym był fałszywym prorokiem! |
|
Utile dulci miscere |
|
łączyć przyjemne z pożytecznym. |
|
Ubi solitudinem faciunt, pacem appellant |
|
robią pustynię (z kraju) i nazywają to pokojem. |
|
Vade mecum! |
|
postępuj jak wskazano (dosł. chodź ze mną). |
|
Vae misero mihi |
|
biada mi nieszczęsnemu |
|
Vae victis! |
|
biada zwyciężonym! |
|
Vale et me ama |
|
żegnaj i kochaj mnie |
|
Varietas delectat |
|
zmienność sprawia przyjemność. |
|
Vanitas vanitatum et omnia vanitas |
|
marność nad marnościami i wszystko marność. |
|
Varium et mutabile semper femina |
|
chwiejną i zmienną jest zawsze kobieta. |
|
Veni, vidi, vici |
|
przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem. |
|
Venimus, vidimus, Deus vicit |
|
przybyliśmy, zobaczyliśmy, Bóg zwyciężył. |
|
Ventum seminabunt et turbinem metent |
|
wiatr siać będą, a zbierać burzę. |
|
Verba volant, scripta manent |
|
słowa ulatują, pismo zostaje. |
|
Veritas odium parit, obsequium amicos |
|
prawda rodzi nienawiść, ustępliwość przyjaciół. |
|
Venter non habet aures |
|
brzuch nie ma uszu; słowami głodnego nie nakarmisz |
|
Verba docent, exempla trahunt |
|
słowa uczą, przykłady pociągają (skłaniają do naśladowania) |
|
Verba et voces praetereaque nihil |
|
słowa i słowa, nic ponadto |
|
Veritas temporis filia est |
|
prawda jest córką czasu (z czasem wszystko wychodzi na jaw) |
|
Verus amicus rara avis est |
|
prawdziwy przyjaciel jest rzadkim ptakiem |
|
Vestigia terrent |
|
ślady odstraszają |
|
Vide, cui fidas |
|
patrz, komu ufasz. |
|
Videant consules, ne quid res publica detrimenti capiat |
|
niechaj baczą konsulowie, by rzeczpospolita nie poniosła jakiej szkody. |
|
Video lupum |
|
widzę wilka; o wilku mowa, a wilk tuż. |
|
Video meliora proboque, deteriora sequor |
|
widzę i pochwalam to, co lepsze, ale skłaniam się ku gorszemu. |
|
Vigilate itaque, quia nescitis diem neque horam |
|
czuwajcie więc, bo nie znacie dnia ani godziny. |
|
Vince in bono malum |
|
zło dobrem zwyciężaj. |
|
Vino pellite curas |
|
winem odpędźcie troski. |
|
Vinum incendit iras |
|
wino rozpala gniew. |
|
Virtus ad beate vivendum sufficit |
|
cnota wystarcza do szczęścia. |
|
Virtus est perfecta ratio |
|
cnota jest doskonałym rozumem. |
|
Virtuti militari. |
|
męstwu żołnierskiemu. |
|
Vita mancipio nulli datur, omnibus usu |
|
życia nikt nie otrzymuje na własność, lecz wszyscy do użytku. |
|
Vita sine litteris mors est |
|
życie bez nauki śmiercią jest. |
|
Viva vox docet |
|
żywe słowo kształci |
|
Vivere militare est |
|
życie jest walką. |
|
Vivere nolit, qui mori non vult |
|
kto nie chce umierać, ten nie chce też żyć. |
|
Vivitur parvo bene |
|
małym (ludziom o małych potrzebach) żyje się dobrze. |
|
Volenti nihil difficile |
|
dla chcącego nic trudnego. |
|
Volenti non fit iniuria |
|
chcącemu nie dzieje się krzywda |
|
Vos estis sal terrae; vos estis lux mundi |
|
wy jesteście solą ziemi; wy jesteście światłością świata. |
|
Vox clamantis in deserto |
|
głos wołającego na pustyni. |
|
Vox populi, vox Dei |
|
głos ludu, to głos Boga. |
|
Vulgare amici nomen, sed rara est fides |
|
słowo „przyjaciel” jest pospolite, ale lojalność jest bardzo rzadka. |
|
Vulnerant omnes, ultima necat. |
|
ranią wszystkie, ostatnia zabija. |